КУГАРНЯ газет

Выльыпсола гыч чолга еш 2024 ийыште 31 январь гыч 1 октябрь марте «Ава да йоча-влак калык вургем дене» тӱнямбал фотоконкурс эртаралтын. Ты конкурсышто да «Шочмо йылме дене азам малтыме муро» посна номинацийыште Звенигово район гыч Николаевмыт еш сеҥышыш лектын. Палаш оҥай: Конкурсыш 6453 йодмаш пурен. 2560 пашам ойырен налме. Нунын кокла гыч 76 паша сеҥышыш лектын, «Шочмо йылме дене аза малтыме муро» номинацийыште 23 ешым палемденыт.

Таче Йошкар-Оласе Г.Константинов лӱмеш академический Руш драмтеатрыште Еш идалыкым пайремлын мучашлыме. 📸 В.Ядыкован фотожо-влак.

🌇 2025 ийыште Йошкар-Олаште калык коштмо вер-влакым тӱзаташ 88 млн теҥгем ойырат. Тений Йошкар-Оласе Юбилейный микрорайонышто Машиностроитель урем деч Прохоров урем марте Строитель уремыште йолешке зоным йӧнештарышаш улыт. Тыгак Рӱдӧ тӱвыра да каныме паркыште шондан лийшаш. Мом тӱзатышашым олаштына илыше еҥ-влак 2024 ийыште йӱклымаш почеш ойыреныт. Чыла объектым «Инфраструктура для жизни» у нацпроект кышкарыште тӱзаташ тӱҥалыт. Тудыжо «Жилье и городская среда» программым алмаштен.

Ондакысе мэр – ынде юстиций министр Марий Элым вуйлатыше Юрий Зайцевын указше дене Йошкар-Олан ончычсо мэрже Евгений Масловым Марий Элын Юстиций министржлан шогалтеныт. Тиддеч ончыч Маслов 2015-2024 ийлаште Йошкар-Олан мэрже лийын, а 2024 ий июнь гыч Республик вуйлатышын советникше пашам шуктен. Саламлена!👏

Коважын шонымашыжым шуктен Декабрь кыдалне Марий Элысе балетный школ ший лӱмгечыжым, 25 ий теммым, палемдыш. Лачак тынар ий ончыч Йошкар-Оласе Бауман лицейыште И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжын хореографий пӧлкажым почмо. Таче тусо выпускник-влак уста артист улыт. Лӱмгече вашеш Э.Сапаев лӱмеш опер да балет театрын сценыштыже кок актан чапле концертым ончышна. Тӱрлӧ ийысе выпускник-шамыч шке мастарлыкыштым устан ончыктышт. Кажне артисткын сӧралын куштен моштымыжлан тауштымо шуэш. Нунын коклаште ик шӱдыржӧ – Йошкар-Ола гыч Полина Казакова. Тудо колледжым 2020 ийыште тунем лектын. Ты корныш толмыжат оҥай. Тидын нерген Полина тыгерак каласкалыш: – Мый театрыште визымше ий пашам ыштем, тылеч ончыч кандаш ий тунемынам. 2012 ий 1 июньышто мый лагерьыште каненам. Тунам ковам балетный школыш тунемаш налаш тӱҥалме нерген каласен. Тиде мыланем йӧршеш вучыдымо увер лийын. Авам мыйым налаш толын да Шкетан лӱмеш театрыште эртышаш экзаменыш наҥгаен. Тунам балет нерген нимом пален омыл. Мыйым налмылан куаненам манын ом керт, мӧҥгешла, чотак шорташ тӱҥалынам. Тунам художественный гимнастикыш коштынам, сандене ты шонымаш дене иленам. Полинан коваже, Татьяна Юрьевна, балетым моткоч йӧрата. Самырыкше годым шкеже балерине лияш шонкален. Икмыняр ий ончыч тудо креативный профессий-шамычлан туныктышо «Арт-Виза» школ-студийым почын. Варажым ӱдыржым (Полинан аважым) ты профессий дене виктараш толашен. Лачак уныкажым балерине лийме корныш шогалтен кертын. Балетыште куштымо паша Полиналан кугу тергымаш лийын: – Хореографий ден классический куштымаш куштылгын пуалтыныт гынат, мый тидым йӧратен омыл. Сандене кажне ийын каяш шонен коштынам. А кунам балетын артистше семын сценыш ик-кок гана лектым, тунам мыланем чылажат келшаш тӱҥале. Сценыш эре лекме шуын, куан шӱлыш авалтен. Ынде тиддеч чот сай паша укеат, шонем. П.Казакова Балетный школын 5-ше классыштыже улмо годым «Василиса Прекрасная» балетыште Ияиге-влак рольышто икымше гана куштен. Тунам пырля тунемше-шамыч дене спектакль мучко тӧрштылыныт. Тачат тиде тургыжланымашым шижеш. Полина «Весна священная» (И.Стравинский) балетыште Избранницым куштымыжлан куанымыже да тидым шке репертуарыштыже ик эн сай спектакльлан шотлымыж нерген ойлыш. Тиде тӱҥ рольым сценыш луктын кертмылан моткоч йывыртен, ятыр жап тидлан ӱшаненат огыл, сандене пиалан улмыж дене пайлалте. Театрын репертуарыштыже улшо спектакль кокла гыч чӱчкыдынак «Золушкам» ончыктат. Тушто артистке Золушкан Злюка манын лӱмдымӧ акажын рольым модеш, тыште тудлан весела кумылымат, осал койыш-шоктышымат почын пуыман – тыгайже Полиналан путырак келша. Спектакльлаште ончыл да шеҥгел линийлаштат кушта гынат, чыла тидлан ӱдыр таушта. «Сценыш кажне гана лекмаш ойыртемалтше лиеш, сандене тидлан вий-куатым мумым кугу сеҥымашлан шотлем», – мане мучашлан артистке. Эльвира Терентьева. Е.Никифоровын фотожо.

Илышыже – книга, шкеже – тудын озаже Параньга район Элпанур ялыште илыше З.С.Богданова – районыштыжо веле огыл, Марий Элыштат палыме еҥ. Тудо ятыр ий школышто пашам ыштен, кок книган авторжо. Зоя Семёновна кызытат воза. Элпанурыш мийымына годым тудын дек пурыде ышна кай. «Кожлаш мийышым, эше толын гына пурышым», – пелештен, 88 ийым эртыше кова мемнам порын вашлие. Сар годсо неле йоча пагыт Зоя Семёновна 1936 ийыште Кужэҥер район Пукшамбал ялыште шочын. Кугу Отечественный сар жаплан логалше йоча пагытше нерген тудо тыгерак каласкалыш: – 1939 ийыште ачам армийыш каен, авам шке шочшыж деч посна шке тукымжын тулыкеш кодшо эше вич икшывыжым ончен. Авам эрденак пашаш лектын кая ыле, садлан мыланем шуко паша логалын...

12-шо почётан верыште! У ИЙ деч ончыч СМИ-лаште возалтше персонаж-влак коклаште йомакысе да легендысе персонаж-влакын рейтингышт рашемын. Нунын коклаште Талви Укко, Лумикки, Хел Мучи, Юр Пике, Трескун да моло персонажат улыт. Марий кундемысе Йӱштӧ кугыза тушто 12-шо верым айла. Тиде рейтингым тыланда ончалаш темлена. 📷Э.Терентьева.

Шордӱр черкыште – Рошто пайрем 2025 ий ончыч шнуй Мария ӱдыр Иисус Христосым шочыктен. Тиде эн кугу событийым уло тӱня пайремла. Тиде пайремым кажныже шке семын палемда, эн ончыч ешым пырля чумыра. А мемнан дене Рошто пайрем уло Кушна калыкым ик еш гай Шордӱр ялысе Святой первоверховный апостол-влак Петр ден Павел лӱмеш черке чумырен. А те паледа, ялыште йомакысе персонаж-влак портышкемым нӱжен йолын огыт кошт, нуно ял мучко имне дене веле кудалыштыт. Мемнан черке декат Йӱштӧ Кугыза ден Лумӱдыр шке кучер дене имне тереш веле шинчен тольыч. Тидыже йоча-влакым веле огыл, кугурак еҥ-влакымат ӧрыктарен. Пайрем уремыштак эртен. Кылмаш жап лийын огыл, чыланат муреныт да куштеныт. Кылмаш тӱҥалмым шижын, Лумӱдыр вигак куржталыштман модыш-влакым эртарен. Йоча-влак шке моштымашыштым Йӱштӧ Кугызалан ончыктеныт: и муреныт, и куштеныт, почеламутым шукын лудыныт. Кугурак еҥ-влакат почеш кодын огытыл, чылт концертымак ончыктышт. Йӱштӧ Кугыза ден Лумӱдыр тыршыше-влакым кампетке дене куандареныт. Пайрем пытымеке, благодарственный мурым чылан муреныт. А пӧлекым уремыште огыл, а шокшо черке пӧлемыште поро уна-влак саламлен кучыктеныт. Чайымат ик ӱстелтӧрыш шинчын йӱыныт, Юмым шарналтен тауштеныт. Регина Актуганова.

🗒 С.Г.Чавайн лӱмеш Калыкле книгагудо 2025 ийлан «Марий Эл: время, события, люди» палыме да шарныктарыше кече-влакын календарьыштым луктын. Тушко тений палемдаш тӱҥалме дате-влакым иктеш чумыреныт. Савыктыш педагог, библиотекарь, краевед-влаклан, тыгак республикын историйжым палаш кумылан-шамычлан пайдале лиеш.

Чеверын, 2024 ий! Салам, 2025 ий! Лира МАТВЕЕВА, телевӱдышӧ: – 2024 ий ойыртемалтше идалык семын шарнымашеш кодеш. Тений Моско олаште икмыняр гана лияш пиал шыргыжалын. ВДНХ-ште «Россий» ончер-форумышто тыршенам. Амира ӱдыремым Российысе сылнымут конкурсышто сеҥымыжлан элнан рӱдолашкыже саламлаш ӱжыныт. Тушто Амира Сергей Чавайнын «Изи мӱкш» почеламутшым тӱрлӧ калык ончылно сылнын йоҥгалтарен. Ӱдыремланат Моско ола моткоч келшен. Шукерте огыл Марий тӱвыра рӱдерын эртарыме Марий ёлкышто лийын. Тидымат куанен шарналта. Отпуск годым ешем дене Озаҥ, Шупашкар олалашке миен коштынна. Нуно шке моторлыкышт, ойыртемалтше архитектурышт дене кумылым савырат. Тыгак Юл эҥер воктене каненна. 2025 ий деч тыныслыкым вучем. Тыгак лишыл еҥем-влак таза, пашаште сеҥымаш лийышт. Тидымак «Кугарня» газетын лудшыжо-шамычлан тыланем. Тек У ий пиалым конда.