Предыдущая публикация
💥БЕВАФО АЁЛ ПУШАЙМОНИ
ҲАР НЕ КЕЛСА БОШИНГГА...
Одатдагидай иш куни бошланди. Бугун анча барвақт келибман. Деразаларни очиб, энди хонадаги гулларга сув қуяётсам, эшикнинг бандини кимдир тутгандек туюлди. Бир зумдан сўнг ёшгина жувон ийманиб, ичкарига бош суқди:
— Кечирасиз. Бир дақиқага вақтингизни олсам майлими? — сўради у.
— Майли, бемалол, — дея ичкарига таклиф қилдим.
Шунда у:
— Мана шу ёзганларимни ўқиб чиқсангиз. Маъқул келса, газетада чиқарарсизлар, — деди-да қўлимга дафтарини тутқазиб, тезда чиқиб кетди.
Аввалига ҳайрон бўлдим. Иш столимга ўтириб, уни ўқий бошладим. Нома бундай бошланар эди:
«Ассалому алайкум, таҳририят ходимлари! Кимдан ёрдам сўрашни, кимдан маслаҳат олишни билмай бошим қотиб қолди. Ўйлаб-ўйлаб сизларга мурожаат қиляпман. Бошимдан ўтганларни бир бошдан сўзлаб берай. Токи қизларимиз буни ўқиб, хулоса чиқаришсин. Ҳаётнинг ўнқир-чўнқир сўқмоқларида мен каби адашиб, нима қилишни, дардини кимга айтишни билмай қолишмасин. Менинг ҳаётим уларга сабоқ бўлсин.
...Ўтган йили қўшни қишлоққа келин бўлиб тушдим. Куёв бўлмиш мени бир дугонамнинг тўйида ёқтириб қолиб, уйимизга совчи жўнатган, ота-онам эса суриштириб кўриб яхши оила эканлиги учун розилик беришган эди. Тўй ҳам бўлиб ўтди. Турмуш ўртоғим оиланинг тўнғич фарзанди, иккита укаси, иккита синглиси бор экан. Қайнонам эса уларга ўгай бўлиб, болалар ёшлигида оналари бу дунёдан ўтиб кетганлиги учун қайнотам унга уйланган экан. У бефарзанд бўлгани учунми, бу болаларни ўзгача меҳр билан, ўз боласидай кўриб тарбиялаган. Ҳатто уйнинг тўрига уларнинг оналарининг суратини осиб қўйган эди. Буни мен ҳам шундан билиб олдим. Уйда тартиб қатъий эди. Оила аъзолари ўқишга, ишга вақтида бориб, вақтида келиши қайнонам томонидан қаттиқ назорат қилинар эди. Болалари озгина кечикиб қолса, у хавотир ола бошлар, ҳатто кўча бошига чиқиб кутиб турарди. Мен ҳам бир куни ишдан анча кеч келдим. Қайнонам роса хавотир олган экан. У мени кўриб хавотирланиб сўради:
— Ҳа, қизим тинчликми?
— Домламиз оғриб қолиб, шаҳардаги касалхонада экан, шуни кўриб келяпмиз.
— Кимлар билан бордингиз?
— Лола опам, мен, яна эркаклардан уч киши, — санаб бердим мен.
Бу жавобни эшитган қайнонамнинг қаттиқ жаҳли чиқди:
— Сизнинг боришингиз шарт эмасди. Келиннинг вазифаси уйга вақтида келиб, эри келгунича овқатини пишириш.
У тарс-турс қадам босганча уйга кириб кетди. Овқатни ўзим қилмаганим учун зўр-базўр едим. Эрим қурилиш ташкилотларидан бирида ишлар, ҳафтада бир кун уйда бўлар эди.
Яна бир куни ошхонада домлам билан бирга овқатланаётган эдик. Домлам қизиқ-қизиқ нарсаларни гапирарди. Мен кулаверибман, кулаверибману ён-атрофимга қараб ҳам қўймабман. Бир маҳал қарасам, сал нарида қайнонам бизга ўқрайиб қараб турарди. Мен қилиб қўйган ишимдан хижолат бўлиб ҳар хил ўйлар гирдобида юриб, кунни зўрға кеч қилдим. Кечқурун овқатни **** бўлишгач, турмуш ўртоғим кўчага отланди, қайнотам эса телевизор кўргани ичкари уйга кириб кетди. Қайнонам бир ўзи гаплашиб олмоқчи бўлган шекилли:
— Ўтиринг, идишларни кейин йиғиштирарсиз, — деди.
Мен индамай ёнига келиб ўтирдим.
— Қизим, ишхонангизда аёллар ишламайдими? — сўради у.
Бундай саволни кутмаганим учун аввал ажабландим, кейин жавоб бердим:
— Бор, аяжон, нега сўраяпсиз?
— Ҳали ошхонада эркак киши билан овқатланаётгандингиз. Шунга сўраяпман-да.
— Ҳа, у-ми? Бўлим бошлиғимиз. «Бирга овқатланайлик», деган эди. Йўқ, дея олмадим, — деб қайнонамга ёлғон гапирдим.
— Қизим бугунги қилган ишингиз бизнинг урф-одатларимизга тўғри келмайди. Бошида эри бор аёл бундай юрмайди. Мен-ку тушундим. Аммо Аҳмаджон кўриб қолганда нима бўлар эди? Ўйлаб иш қилинг, — насиҳатомуз оҳангда деди қайнонам.
— Хўп бўлади, аяжон, — дедим осон қутулганимга хурсанд бўлиб. Мен уни эримга айтиб берса керак, кейин роса жанжал бўлади, деб ўйловдим.
— Энди менинг айтганимни қиласиз. Уйда ишламай ўтирасиз, уй юмушлари ҳам етарли...
Қайнонамнинг бу гапидан менга муносабати ўзгарганини сездим.
Унга нима дейишни билмай қолдим, эримга айтай десам, айб ўзимда. Орадан бир ҳафта вақт ўтди. Ишга бормаганимга хавотир олиб, ойим келди. У нимага ишга бормай қўйганлигимни сўраган эди, йиғлаб юбордим. Ҳаммасини оқизмай-томизмай айтиб бердим. «Мени уйга олиб кетинг», дедим бўйнига осилганча. Бундан ойимнинг қаттиқ жаҳли чиқиб кетди. Қайнонам кирганида:
— Ўгай барибир ўгайлигини билдирарекан-да. Нима қиласиз тирноқ остидан кир қидириб. Куёвимнинг ўз онаси бўлганида бундай қилмаган бўларди. Ҳар сафар қайердаги йўқ баҳоналарни ўйлаб топаверасиз. Уйладингиз, жойладингиз. Энди нима қиласиз ёшларнинг ишларига аралашиб, — деб ойим уни заҳарханда гаплар билан узиб-узиб олди.
— Ўгай!
Бу сўз қайнонамнинг юрагига қаттиқ санчилди шекилли, ранги докадай оқариб кетди. Ҳайратдан кўзлари катта-катта очилиб, донг қотиб қолди.
Шу пайт кўчадан турмуш ўртоғим келиб қолди.
— Нима гап? — сўради у. — Тинчликми ўзи?
Ойим шунда:
— Қаранг, ўғлим. Аввал, бошлиғингни кўргани борибсан, дебди. Кейин эса, бошлиғинг билан бирга овқатланма, дебди. Ҳа, бунисигаям майли десам. Энди умуман ишга бормайсан, деб қизимга шарт қўйибди. Қизим бечора келсам йиІлаб «уйга олиб кетинг» деяпти, — деди.
Ўғли жаҳл билан ойисига ўгирилди ва овозини кўтариб деди:
— Ая, сиз менинг ишларимга аралашманг. Бу менинг хотиним. Мен жавоб бераман. Бугундан бошлаб ўз ишингизни билинг. Қайнонамга қудасининг гапи бир бўлди-ю, ўғлининг гапи бир бўлди. Йиғлаганча уйига кириб кетди. Биз эса ойимни тинчлантириб, уйга жўнатдик. Шу кундан бошлаб куёвимнинг онасига муомаласи бутунлай ўзгарди. Гаплашмай қўйди. Қайнотам орага тушса ҳам муносабатини ўзгартирмади. Биз энди оила аъзоларимиздан алоҳида овқатланар эдик. Қисқаси, «Ўзимиз хон, кўланкамиз майдон». Эртасидан мен ишга қайтдим. Ишга эрта кетиб, кеч қайтар эдим.
Аслида гап бошқа ёқда эди. Бу воқеаларнинг сабабчиси, гуноҳкори ҳам ўзим эдим. Мактабни битирган йилим ва ундан кейинги уч йил институтга кира олмадим. Тўртинчи йили нима қилиб бўлса-да, ўқишга киришга аҳд қилдим. Ҳар йили ҳужжат топширавериб, бир ёшроқ домла билан танишиб қолган эдим. Шунга арзимни айтдим. У менга ёрдам қилишга ваъда берди. Биров менга бекордан бекорга ёрдам бермаслигини билиб туриб, ундан илтимос қилдим. Ўшанда у мени институтнинг сиртқи бўлимига ўқишга жойлаб қўйди. Мен бундан роса хурсанд бўлдим. Ахир неча йиллик орзуларим ушалди. Ўқиш бошланди. Ҳар куни дарслар тугагандан сўнг, домлам мени уйга кузатиб қўяр, баъзида кинога ҳам бирга борардик. Унинг қишлоқда оиласи, битта фарзанди борлигини ўзидан эшитган эдим. Мен бунга парво қилиб ўтирмадим. Чунки, у менга ҳам ёқар эди. Шундай кунларнинг бирида уйга келсам, меҳмонлар бор экан. Мени унаштиришди. Мен ёқтирганим борлигини айтмоқчи бўлиб оғиз жуфтладиму лекин, унинг оиласи борлиги боис менга уйлана олмаслигини билганим учун бу ҳақда чурқ этолмадим. Тўй ҳам ўтди. Умр йўлдошим эсли-ҳушли йигит экан. Мен ҳаммасини унутишга қарор қилдим. Аммо, яна ўқиш бошландию қарорим бузилди. Домла тез-тез ёнимга келиб, ҳол-аҳвол сўрар, учрашишга таклиф қиларди.
Шунда мен унга:
— Энди мени тинч қўйинг. Эрим билиб қолса, сизга ҳам менга ҳам ёмон бўлади, — дедим ёлвориб. У бўлса, «Қизиқмисан, аввал билмаган эр энди қаёқданам сезсин», — деб кўнглимни хотиржам қилди. Ҳар қанча эримга содиқ бўлишга ҳаракат қилсам ҳам домла менга «қарздор»лигимни эслатиб қўяр, мен иложсиз эдим. Ва ниҳоят ўқиш тугаб, ишга қайтдим. Ҳаётим ўз изига тушгандай бўлди гўё. Орадан уч-тўрт ой ўтди. Бир куни ишда ўтирсам, кимдир телефонга чақираётганлигини айтишди. Гўшакни олсам, ҳалиги домла. У мени туғилган куним билан табриклаб, тезда етиб боришимни тайинлади. Келишилган жойга етиб бордим. Домла менга «сюрприз»и борлигини айтиб, заргарлик дўконига бошлади. У ерга кирганимизда бир-биридан чиройли зирак ва узукларни кўриб лол бўлиб қолдим. Хоҳлаганингни танла, деди у. Мен аввалига рад қилдим, аммо, домла қистайверганидан кейин, кичкина, лекин чиройли бир узукни танладим. Домла сотувчи билан тортишиб ўтирмай, нархини шартта тўлади, қўйди.
Узукни энди қўлимга тақиб кўраётган эдим, қулоғим остига тушган шапалоқнинг зарбидан анча нарига учиб тушдим. Не кўз билан қарайки, эрим...
— Ифлос. Аям, дўстларим айтганда ишонмаган эдим. Сенинг гапингга кириб аямнинг дилини оғритдим. Расво хотин! Бугундан бошлаб менга хотин эмассан. Нима етмаяпти сенга? Пулми?! Мана пул! — У бетимга анчагина пулни ирғитди-да, югурганча чиқиб кетди.
Шарманда бўлдим. Домлам ҳам мулзам бир аҳволда туриб қолди. Уйга қандай етиб олганимни билмайман. Борганимда у бақириб-чақириб кўрпа-тўшакларни, жамики кўч-кўронимни ташқарига ирғитаётган эди. Кейин билсам, эрим ҳам менинг туғилган кунимга узук совға қилмоқчи бўлиб, ўша дўконга кирган экан.
...Уйимизга қайтиб келдим. Ота-онам, қўни-қўшниларнинг юзига қарай олмай қолдим. Ҳамма мени қўлини бигиз қилиб кўрсатаётгандай, ортимдан масхара қилиб гапираётгандай эди. Уйдан чиқмай қўйдим. Олам кўзимга қоронғу бўлди. «Ҳар не келса бошингга, бировданмас, ўзингдан кўр» деб тўғри айтишган экан. Бир куни шундай жазо олишим тайин эди. Шундай яхши эримни алдадим, юзига оёқ босдим. Ўзимнинг ҳаётимни абгор қилганим етмагандай, униям бахти қаро қилдим. Мен ҳомиладор эканман, бир неча ой ўтиб ўғлим дунёга келди. Эримга одам жўнатиб «Ҳеч бўлмаса туғилганлик гувоҳномасини олиб берсин», десам, у «менинг болам эмас, кимники бўлса ўша олиб берсин» дебди. Домлага телефон қилдим, у бошқа шаҳарга ишга ўтиб оиласи билан кўчиб кетган экан. Ноиложликдан боламга ўз фамилиямни бердим.
Следующая публикация
Комментарии 5