(хаётли хикоя) 8-қисм.
Муаллиф: Дилфуза Зарипова.
КУРГУЛИК...
Инсон бошига огир кун тушганида "шу кунлар тезрок утиб кетса, албатта бахтли буламан" деб узини ишонтирди. Гулширин хам шундай фикрда эди. "Нозима булмаганида Зохид акам яна оилага кайтади, мен албатта бахтли бу-ламан" деб уйларди. Нозима хаётидан буткул кетишини истарди.
Мана, у истаган кунлар келди, энди Нозима йук. Энди у ноз-фироклари би-лан Гулшириннинг эрини ром килмайди, болаларига аталган мехр-мухаббатни угирлай олмайди. Аммо... Аммо нега Гулширин бахтли эмас? Нега у тушла-рида мудом ортидан кувиб етолмайди-ган бахт шуъласи унинг зулмат копла-ган калбини ёритмайди?
Нозимани йукотиб куйган Зохид тел-басифат булиб колди. Хатто ишини хам йигиштириб куйди. Аламини ичкилик-дан олади. Эртаю кеч мехмонхонага кириб олиб, ичади. Мехмонхона арок шишасига тулиб кетди. Баъзан Гулши-рин эрининг тунлари хунграб йиглага-нини эшитади. Ана шундай пайтларда узининг хам юраги эзилибкетади.
"Нозимага кон бериб, нотугри килдим-микан? Агар унга кон бермаганимда бу ердан кетмасди" деган фикр хаёлида йилт этади. Аммо кундошининг хаётини саклаб колганини эсласа, тугри иш кил-ганига амин булади. Агар ушанда Нози-
ма хаётдан куз юмганда Зохид акаси бунга чидай олмасди. Хозир эса унинг тириклигини, каердадир боласига мехр бериб яшаётганини билади. Хеч курса шу юрагига таскин беради.
Нозиманинг хаётга кайтиш вокеаси-дан кейин кайнонасининг Гулширинга муносабати бир оз узгарди. Буткул ме-хрини бермаса-да, олдингидек жеркиб, менсимай гапирмайди. Гарчанд, бирор марта курмаган, багрига босмаган бул-са-да, Нозиманинг боласини уз набира-си деб тан олади, гудаккинани она ме-хрига зорликдан саклаб колгани учун Гулшириндан миннатдор булади. Ота-онаси Зохидга бир неча марта танбех берди. "Келин кийналиб кетди, бундок уйласанг-чи", деди Холида хола. "Мен-чи, ойи, мен кийналмаяпманми? -кукси-га урди Зохид. - Акалли боламни кура олмадим. Бир марта курганимда, кули-мга ушлаганимдаям майли эди. Неча марта ортидан бордим, лекин Нозима-нинг онаси куришишга йул куймайди. "Кизим хотинингздан бир эмас, икки жон карздор. Унинг томирида Гулши-рин кизимнинг кони окяпти. Энди улар опа-сингил. Нозима касам ичган, агар бузса, касам бегунох болани уради", деди. Мен Нозимасиз кандай яшайман энди?"
Эркак кишининг ишламай, эртаю кеч куксини захга бериб ётиши ёмон булар-кан. Гулширин илгари эрининг ишдан эртарок кайтишини орзу килган, кеча-лари ухламай кутган булса, энди арок хиди буруксиётган хонада ётган эри у билган, борлигини багишлаган Зохид эканига ишонгиси келмайди. Хатто бо-лалари хам дадасининг олдига киришга безиллаб колган. Зохид уларни курди дегунча кучоклаб олиб, йиглайди.
Фирмасидаги ишлар хам улда-жулда булиб колди. Чет эллик хамкорлари шартнома шартларини бекор килмокчи булишибди. Бу корхона учун катта йу-котиш эди. Уринбосари аллакандай хужжатлар кутариб келди. "Зохид Мар-донович, соглигингизни тиклаб олгуни-нгизча бошкарувни вактинча менга топширсангиз. Чет эллик хамкорлар шартномани бекор килишса, бозорда урнимизни йукотиб куямиз", деди кого-зларни узатаркан. Зохид хозир укий оладиган ахволда эмас эди, укиганида хам нима ёзилганини идрок килишга кодир эмас. Уринбосари курсатган жойга бармоклари титрай-титрай имзо куйди. Уринбосарнинг юзига таббасум ёйилди. "Зохид Мардонович, буни юв-масак булмайди", деди тиржайиб ва кора папкадан буйни узун шиша чикар-ди: "Чет элники экан!" Шундай деб узи-га ва Зохидга тулдириб арок куйди. Зохид чулда колган кишидек пиёлани бир кутаришда бушатди. Уринбосар атайин килдими ёки чиндан хам шунд-ай булдими, пиёлани огзига олиб бора-ётганида калкиб кетиб, арок устига ту-килди.
- Оббо, бу палакатни каранг энди, - аф-суслагандек бош чайкади уринбосар. - Би соатдан кейин хамкорлар билан уч-рашув белгиланган. Устимдан арок хи-ди анкиб турса биз хакимизда нотугри хаёлга боришмасин тагин. Уйга бориб, кийимларимни алмаштиришим керак. Узр, Зохид Мардонович, сиз билан бош-ка куни отамлашамиз, - шундай дея у Зохиднинг пиёласига яна арок куйди.
Арокни симираётган Зохид унга кул силкитиб, "кетавер" дегандек ишора килди. Уринбосар чикаётиб, ховлида куймаланиб юрган Гулширинга кузи тушди.
- Янга, сизга кийин булибди-ку, - деди ачингандек бош чайкаб. - Акам тоза мана бунга берилиб колибдилар-ку, - у икки бармоги билан томогига чертди.
Гулширин хижолатдан ерга кириб ке-таёзди. Катта бир корхонанинг бошлиги кул остида ишлайдиган ходимига? Эр-какнинг "пиёниста" жеб ном чикариши оиласи учун хам иснод.
- Илхом ака, илтимос, бу гап шу ерда колсин, - илтимос килди Гулширин хи-жолатомуз. - Эшитган кулокка яхши-мас.
- Албатта, албатта! Сиз хеч нарсадан хавотир олманг, Гулширинхон, боягина "янга" деб ялтокланаётган уринбосар негадир бу гал унинг исмини айтди. - Ха-я, эрингизнинг маошини олиб келган эдим. Узига берсам, арокка сарфлаб юборади, - атиги бир неча дакика олдин "Зохид Мардонович" деб тиржа-
йиб утирган уринбосар "эрингиз" дега-
нида менсимай гапиргани сезилди. - Буни олиб куйинг. Агар керак булса, хеч тортинмай ёрдам сурайвепинг, - шун-дай дея у жувонга бир даста пул узат-ди. Пулни бераётганида гуё тасодифан булгандек, Гулшириннинг бармоклари-ни силади. Гулширин чуг устига боти-риб олгандек дарров кулини тортди. Эридан бошка кишининг кули тегмаган бармоклари оташ кувурида куйгандек булди, юзи хам лов-лов ёнди. Унинг хо-латини куриб уринбосар ич-ичидан завкланди, юзига ним табассум ёйилди
- Яхши боринг, Гулширин уринбосарнинг безбетлигидан жахли чикканини билди-риш учун кошларини чимириб дарвоза-ни очиб, "кетаверишинг мумкин" деган-дек тураверди. Унинг ортидан дарво-зани ёпаркан ич-ичидан гижинди: "Турки совук!"
Илхомнинг хозирги килигидан Гулши-рин гижинди. Нобоп нарсага тегиб кет-гандек хис килиб, кулини совунлаб юв-ди. Мехмонхона томондан Зохиднинг укчиётган овози эшитилди. Афтидан, куп ичганидан арокин кутаролмай, ук-чияпти: "Эй, худойим, бу кунларнинг охири борми? Бахтли кунларимни бер..."
Дадаси кунгирок килиб, "Бир келибкет" дейиши Гулширинни хайрон колдирди.
Хар замонда телефонда хол-ахволи-ни сурашини айтмаганда, уша кетгани-да буён дадасиникига боргани йук.
Ушандан буён дадасини бир марта - акасининг уйида курди. Жиянининг ту-гилган куни муносабати билан акаси кичикрок зиёфат уюштирганди. Дада-си эркаклар утирган хонада булгани учун Гулширин у билан салом-аликдан нарига утолмади. "Мехмонлар таркагач гаплашиб олармиз" деган нияти хам чи-ппакка чикди. Угай онаси Мавлуда кун-гирок килиб, ниманидир бахона килиб чакириб олди. "Хотин бир дадангизда бор. Телефон килиши билан учиб кет-тдилар-а! Неварамнинг тугилган куни-да бош булиб утирай хам демадилар" деб захарханда килди ушанда янгаси.
Дадасининг кутилмаганда йуклаши сабаби нимада экан? Аник билмаса-да, булажак сухбат уйгай онаси билан бог-ликлигини кунгли сезарди.
Дарвозани очган Мавлуда уни минг йилдан буён курмагандек кучок олиб каршилади:
- Вой, бормисиз бу оламда? Бундок ке-лай хам демайсиз. Болаларни олиб кел-мадингизми? Одам согиниб коларкан...
Гулширин утган гал келганида Мавлу-да кандай томоша курсатганини эслаб, худди узи айбдордек хижолат тортди:
- Бошка сафар олиб келарман...
- Эсизгина, бобоси "невараларим кела-ди" деб кузлари турт булиб утирганди-я...- танглайини тикиллатди Мавлуда.
"Бир балоси бор унинг" - кунглидан ут-казди Гулширин. Мавлуданинг оркаси-дан кирди. Угай она уни мехмонхонага эмас, онаси вафот этгач чикарилган хонага бошлади. Бу уйга деярли хеч ким кирмас, доим кулфлоглик турарди.
Гулширин ажабланиб ичкарига кадам босди.
- Кизигиз келдилар, туринг, - овоз бер-ди Мавлуда. Хона туридаги каравотда ётган дадаси огир кузгалди урнидан.
- Кел, кизим, - хаста овозда каршилади Гулширинни.
- Сизга нима булди, дада? - Гулширин отасининг ёнига шошди.
- Дадангиз эркалик киляптилар, - жа-воб берди Мавлуда дадаси огиз жуфт-ламасидан. Собир ака хотинига норози караб куйди.
- Кон босимим бир оз кутарилибди. Юрак хам сал безовта киляпти.
- Нега чакиртирмадингиз? - упкаланди Гулширин.
- Хавотир оладиган жойи йук, утиб ке-тади, - Собир ака узини дадил тутишга харакат килса-да, хансираб нафас оли-шидан соглиги яхши эмаслиги куриниб турарди. Овкат ейилиб, бир пиёладан чой ичилгач, Собир ака хотинига "чикиб тур" дегандек имо килди.
Мавлудаиссик чой дамлаб келиш бахо-насида уларни холи колдирди. Собир ака бир муддат гапни нимадан бошла-шни билмай тараддудланиб турди, сунг каравоти ёнидаги папкадан бир талай когозларни чикарди. Афтидан улар кандайдир хужжатлар эди.
- Кизим, ота булиб сенга хеч нарса ки-либ беролмадим, - шу гапларни айтар-кан, Собир аканинг кузи ёшланди.
- Нега ундай дейсиз, дада? - упкаси ту-либ келди Гулшириннинг. - Акам икки-мизни тарбиялаб, вояга етказдингиз, узатдингиз.
- Акангдан кунглим тук, уй-жойини ки-либ берганман, иши хам жойида. Сени эса на укитдим, на огир кунингда ёр-
дам бера олдим. Ота-онани хам бу ду-нёга боглаб куйган эмас, - Собир ака огир хурсинди.
- Имконим борида сен учун хам бирор нарса килишим керак, - шундай деб да-даси когозлар орасидан ок папкани ол-ди.
- Мана бу шахар марказидаги икки хо-нали уйнинг хужжати. Бу уй энди сени-ки.
Гулшириннинг кузлари катта-катта очилиб кетди. У хозир на кувонишни, на хафа булишни билмасди. Энди узининг номида уйи борлигидан кувонса, дада-сининг гапи васият килаётган кишининг гапларидек эшитилгани учун хафа эди.
- Дадажон...- кузларига ёш калкиди. - Менга хеч нарсанинг кераги йук. Сиз бошимизга сог булинг, шу энг катта давлат.
- Биламан, кизим, куп эзилдинг хаётда, - Собир ака чукур тин олди. - Олдин онанг учун куйдинг, кейин...- у "эринг хам кийнаб куйди" дея олмади. - Кузим очиклигида шу уйни сенинг номингга расмийлаштирдим. Токи, бир кун маж-бур булганингда бошпана излаб юрма-гин дедим.
- Дада, нега бундай гапларни гапиряп-
сиз? Куркиб кетяпман...
- Бу хаётда хамма нарсага тайёр туриш керак, -деди Собир ака. Уртага нокулай сукунат тушди.
Бу жимликни яна Собир аканинг узи бузди. Бояги когозлар орасидан яна биттасини чикарди.
- Кизим, энди сендан кунглим тук. Ле-кин...бир масалада розилигинг керак.
- Кандай масалада?
- Шу...мана шу уйни Мавлуда опачангни номига утказиб берсам дегандим. Ака-нг рози, имзо куйиб берди. Гап факат сенда колди.
Гулширин дастлаб хеч нарсага тушун-май дадасига тикилиб колди. Аста-се-
кин шуури тиниклаша борди. Кузлари узи утирган деворларига, хар бир жихо-зга туймай тикилди. Болалиги утган, онасининг иси колган мана шу уй энди угай онасиники буладими? Хар келга-нида онаси билан хаёлан гаплашгандек буларди. Уй Мавлудани номига хатлан-са онасининг рухи безовта булмайди-ми?
- Нега бундай килмокчисиз, дада? - бир оз кейин узига келиб суради. - Мавлуда опачам шундок хам шу уйда яшаб юри-
бдилар-ку?...
- Кизим, яхшими, ёмонми, Мавлуда она-нгнинг улимидан кейин менга карашди, рузгорни бутлаб утирди. Менга бирор нима булса кучада колиб кетмасин дейман. Ёшлигини менга багишлади. Энди ота-онасиникига кайтиб боролма-йди, кариндошларникига сигмайди. Собир аканинг хотини кучада колиб ке-
тибди, деган гапдан ёмони йук.
"Гап бу ёкда экан-да. Менга икки хо-нали уй олиб беришларидан максад ас-лида ховлини Мавлуда опага утказиб бериш учун экан-да. Аслида бу ховлига у эмас, мен купрок хакли эмасманми?" - Гулшириннинг юрагини кизганишга ухшаш бир нима тилиб утди. Хозир ай-тажак бир огиз гапи бу муаммони узил-кесил хал килади. Йук, бу уйни Мавлу-дага бериб куёлмайди. Шундай уйлади-ю, тили буткул бошка гапга айланди:
- Майли, мен розиман, дада. Сиз хурса-нд булсангиз булди.
Собир аканинг юзига синиккина таба-ссум ёйилди. Кизи шу розилик сузини айтиш учун минг машаккат тигидан ут-ганини сезиб турарди.
- Ундай булса эртага нотариусга бориб, хар икки уйнинг хужжатини конунийла-штирамиз.
Эртаси куни чиндан хам нотариусга боришди. Кадрдон ховлиси Мавлудани номига утказилганидан кунгли бир оз хижил булса-да, узига тегишли икки хо-нали уйнинг хужжати кулига текканида Гулширин чин дилдан кувонди. Нихоят, унинг хам уз уйи бор. Уз уйларига кучиб утишса, Зохид акаси узгарар балки?
У кувончини ким биландир булишгиси келарди. Качонлардан буён куз ёшдан бошкасини курмаган кузлари бугун ку-вончдан порларди. Уйга келибок эри ётган уйга кирди.
- Зохид ака, кузингизни очинг, сизга айтадиган яхши хабарим бор, - аёл эри билан урталаридан булган кунгилсиз-ликларни буткул унутганди. Эри шира-кайф кузларини базур очди..
- Нима керак сенга?
- Зохид ака, энди менинг хам уйим бор.
Дадам икки хонали уй совга килдилар. Уша уйга кучиб утамиз. Утган хамма нарсани унутамиз. Хаётимизни янгидан бошлаймиз. Эшитяпсизми, янги хаёт бошлаймиз. Хаммасини унутамиз.
- Унутолмайман, эшитяпсанми, унутол-майман. Кетгинг келаётган булса, бор, узинг яша уша уйда. Бойвачча отанг мени сотиб олмокчи булдими? Бекорларни уйлабсанлар! Мен хеч нар-сага сотилмайман, хеч нарсани унутма-йман хам! Сен узингча олижаноблик килиб, Нозимага кон бермаганингда хозир у ёнимда буларди.
- Шунака денг....- кузларидан ёш тир-киради Гулшириннинг. - Агар кон бер-масам у тирик колармиди?
- Тириклайин айрилгунча уз кулим би-лан жасадини ерга куйиб, совук кабри-ни кучиб айрилганим яхши эди. Нима килиб куйдинг? Нималар килиб куйдинг Гул?! Мени тириклайин гурга тикдинг-ку!
Аламзадаликдан узини каерга куйиш-ни билмаётган Зохид огзига келганини валдирарди. Гулшириннинг нурафшон кун каби ёруг калби бир зумда симсиёк рангга бурканди...
Аёлнинг умри - багишлов. Аввалига
отаси, акалари обруси учун багишлайди узини. Уларнинг номига дог туширмас-лик учун номини пок саклашга уринади. Турмушга чиккач, бир мехрини эрига, бирини бола-чакасига, оиласига багиш-лайди. Фарзандлар дунёга келгач эса наинки мехрини, бутун борлигини, жону жахонини уларга багишлайди. Аёл-Сабр аталувчи дарахт. Унинг илдизлари шу кадар мустахкамки, тошлар куксини ёриб, имконсиз йуллардан узига йул кидиради. Аёл-уз кунглини узидан узга тушунолмайдиган хилкат. У севиб туриб нафратланишга, нафратланиб туриб севишга кодир.
Гулширин хам ана шу аёл зотидан эдики, боши узра ситам булутлари тин-май айланса хам, кор-ёмгирлари ости-да колса хам фарзандларини тирик етим килмаслик, отасиз устирмаслик учун гам дарёсида гарк булишга хам тайёр.
Вакт хамма нарсага даво. Аста-секин Зохид узига кела бошлади. Хар-хар за-монда мехри товланиб, болаларини багрига босади. Кизи билан угли хам дадасининг багрида эриб кетади. Ана шундай пайтда Гулширин болалари учун хар кандай курбонликка тайёрли-
гини англайди. Эр-хотиннинг муносаба-ти олдингидек кескин булмаса-да, "ха", "йук"дан нарига утмайди. Зохид аста-секин оила билан дастурхон атрофида хам утирадиган булди. Ота-онаси эски яраларини янгиламаслик учун унга иши хакида хам гап очишмайди. Купдан бу-ён иши хакида деярли уйламай куйган Зохид бир куни узи ишхонасига кунги-рок килиб, ахволни билмокчи булди. Кайта-кайта кунгирок килса хам урин-босари Илхом жавоб бермади. Юраги зикланиб, бухгалтерга кунгирок килди. Чет эллик хамкорлар билан иш кандай кетаётгани билан кизикди. Унинг жаво-бини эшитиб хайратдан лол колди. Бошкарув вактинча измига утган Ил-
хом чет элликлар таклиф этаётган фойдали таклифни кабул килмабди. Бошкарганига бир ой булар-булмас ха-ммаёкни алгов-далгов килиб юборибди
Имзо куйиш хукуки узида булгани са-бабли хисоб ракамидаги пулларни кан-
дайдир номи бору, узи йук фирмалар хисобига утказибди. Бухгалтер карши-
лик килмокчи булса, "Зохид Мардоно-вичнинг шахсан узи бу ишлардан хаба-рдор", дебди. Бухгалтер Зохиднинг им-зоси билан тасдикланган бошкарувни вактинча уринбосарга бериш хакидаги хужжатни куриб ноилож колибди. Илхом хисоб ракамидаги пулларни шубхали фирмаларга утказгач, шартта ишдан бушаш хакида ариза ёзиб, кетиб колибди.
- Сизга бир неча марта телефон килдик аммо телефонингиз учирилган экан, - деди хисобчи. - Уч кундан буён текши-рувчилар ишхонани текширяпти. Зохид Мардонович, ахвол жиддий, келмасан-гиз булмайди. Номард Илхом куп ишла-
рни килиб, бизни боши берк кучага кир-гизиб куйибди. Чет элликлар билан ха-
мкорликни узганида хам гап бор экан. Сизга уринбосар булиб ишлаб юрган пайтида бошка жойда хам сиртдан иш-
ларкан, аникроги, уларнинг айгокчиси экан. Чет элликларни уша фирмага жа-лб килибди. Эшитишимча, фирма дире-ктори бу хизматлари эвазига мумайги-на пул берганмиш. Бу ёкда эса бизнинг ахволимизга маймун йиглагудек. Ходимлар маош сураб тикилинч кили-шяпти, хисоб ракамида эса бир тийин пул йук.
- Аблах Илхом! - жахлдан мияси отил-гудек булган Зохид зарб билан хонтах-та устига муштлади. Зарб шу кадар кучли эдики, хонтахтанинг тахтаси бир чеккаси купорилиб, чикиб колган михи кафтини конатди.
Бирпастда дастурхон унинг кулидан ча
киллаб томаётган конга беланди. Аммо у хозир на огрикни, на томаётган конни сезар, кузига хеч нарса куринмасди.
Унинг бошига кора булутлар соя таш-лай бошлаганди.
Текширув узок давом этди. Илхом шу кадар пихини ёрган эканки, хисобдаги пулларни номи бору узи йук фирмалар-га утказгану, аммо асосий жавобгар барибир Зохид булиб колаверган. Уша фирмалар эса пул хисобига тушиши би-лан ёпилган. Корхонанинг бор маблаги-ни талон-тарож килишда айбланиб, Зо-хид ва хисобчиси жавобгарликка тор-тилди. Судда уларга етказилган икти-содий зарарни уч кун ичида коплаш мажбурияти куйилди. Агар шу уч кун ичида зарар копланмаса уларни камок жазоси кутарди. Копланиши керак бул-ган зарар эса озмунча эмас, хатто бир ой ичида хам Зохид бунча пулни топол-майди. Хисобчиси эса бунча пул тулаш кераклигини эшитиб капалаги учиб кет-ди.
- Мен бунча пулни тутолмайман, ахир, хонумоним куйиб кетади-ку, - деди жи-гибийрон булиб. - Турт болам менга куз тикиб утирибди, хотинимнинг кузи ёри-ши керак. Камаладиган булсам ич-эти-ни ****, чала тугиб куйиши мумкин. Нега энди емаган сомсага пул тулашим ке-рак? Бировларнинг касрига колиб кета-вераманми?
"Бировлар" узи эканини Зохид тушун-ди. Чиндан хам бу ишларда хисобчини-нг айби йук. У сохта бошлик Илхомнинг курсатмаси буйича иш юритган. Зохид ойлаб узини билмай ичиб ётмаганида, Илхомга бошкарувчилик хукукини бер-маганида бу кунлар бошига тушмаган буларди.
- Олим ака, ташвишланманг, тулашга имконингиз йуклигини биламан. Сиз учун хам узим тулайман,-уни хотиржам килмокчи булди Зохид.
Хисобчи хазиллашмаяптими дегандек унга хайрон бокди.
- Зохид Мардонович, уйлаб гапиряп-сизми? Ахир, бу озмунча пул эмас. Узингизникини туласангиз хам катта гап. Мен эса...- унигг юзи аянчли тус олди, тушкунликка тушиб колганди.
- Узимникини тулай олмасам хам сиз учун пул топаман, - деди Зохид. Шунга дейишга дедию, аммо каердан пул то-пишини узи хам билмасди. Тишининг кавагида саклаб юрганлари бутун зарар у ёкда турсин, ярмини коплашга хам етмайди. Уйда юрагини ховучлаб, углининг бошидаги кора булутлар тез-рок йуколишини тилаб утирган Холида хола дарвозадан Зохиднинш буйини куриб енгил тин олди. Аммо уч кун ичи-да сарфлаб юборилган пуллар жойи копланмаса камалиши мумкинлигини эшитиб хуши бошидан учай деди.
- Бунча пулни каердан топамиз? Тагин шунча киска муддатда-я?...Бор-буди-мизни сотганимизда хам айтган пули-нгнинг ярминиям тополмаймиз-ку? Узинг айбдорсан, келиб-келиб уша бе-тайин Илхомга ишонасанми? Аслида, сени бошка нарсанинг касри урди, - Холида хола сунгги сузларида охирги булиб утган вокеаларга шама килди. Нозимага учиб, хотинингни какшатма-ганингда бу кургиликлар бошингга тушмасди демокчи булганини Зохид англади.
- Бас кил, онаси! - Мардон бобо бош чайкади. -Хозир ким айбдор деб утира-диган пайт эмас. Ундан кура бу вазият-дан чикишнинг йулини топиш керак. Кани, йиккан-терганингни чикар-чи, канча чикаркан?
- Йикканим от билан туя булармиди, - бирдан бушашди Холида хола. - Кейин..
кулимиздаги борини берсак, бизни ким...- у гапини тугатмади. Аммо "улимли-гимизни берсак, тап этиб улиб колсак, бизни ким кумади?" демокчи булгани тушунарли эди. Бир неча йилдан буён Холида хола узининг ва чолининг пен-сиясидан бир кисмини улимликка деб йигиб юради.
- Ойи, сиз пулингизни тахини бузманг, - чукур уф тортди Зохид. - Мендаям ёр-биродарлар бор, карз сурайман.
- Биз хам караб турмаймиз углим, - тушкунликка тушган Зохидга далда бермокчи булди Мардон бобо. - Карин-дошлар бор, тушунтириб айтсак йук дейишмас.
Аммо на Зохиднинг дусту биродарла-ри, на кариндошлардан тайинли бир гап чикди. Уша куни беш-олти дустининг эшигига саргайиб борган Зохид кечга томон боши эгик холда кайтди. Унинг бошига иш тушганини билган эски би-родарлари пулларини кайтариб олиш-ларига кузоари етмадими, купчилиги "хозир ёнимда йук эдия, аттанг деб ку-тулишди, айримлари уйда булса хам чикишни эп курмади. Кечагина "киёматли дустмиз" деб кадах уришти-рганлар бугун юз угиришмокда эди.
Холида холанинг уринишлари хам бе-кор кетди.
Кун узоги кариндош-уругникига кириб-чикавериб оёгида оёк колмади. Вакти-да Мардон бобо огир пайтда куллаб-кувватлаганлари хам елка кисиб утира-веришди: "Рузгордан орттироомай кол-дик..." Хатто узининг бир кориндан та-лашиб тушган опаси хам пули йуклиги-дан нолиди: "Пул етмаганлиги учун киз неварани узатишни кейинга сурдирдик.
Бу замонда мебель деган бир балоси чиккан чет эллники булмаса хисоб эмас эмиш. Отасиям пул юбормай куй-
ган". Холида хола опасининг угиллари Россиядан пул юбоииб турганини била-рди. Лекин хеч нарса демади. Узи бер-магандан кейин уриб ололмайди-ку.
Уша тун бу хонадонда болалару Иро-дадан бошка хеч ким ухламади. Ирода булаётган вокеалар узига асло дахли йукдек парвойи фалак эди. Далда бе-риш урнига "муллакамнинг пуллари куп эканда-да, булмаса шунча пулни кан-дай сарфлаб юборардилар" деди. За-рарни копламаса, эрининг камалиши мумкинлигини эшитган Гулшириннинг кузлари юлдуз санаб чикди. Эртагаёк дадаси ва акасидан карз сурайди. Би-лади, янгаси карз беришга куймайдт. Лекин ялиниб-ёлвориб булса хам карз олади. Эри камалиб кетса, холи не кечишини уйлаб сесканиб кетди. Укиган булсаки, истаган жойига ишга кира олса. Хатто, кулида бирор хунари хам йук. Болалари-чи, улар кандай чи-дайди? Куча-куйда болалар "отаси ка-малган" деб турткилайверса, Сарвари-нинг кунгли эзилмайдими? Узи шундок хам кейинги бир йил ичида угли катта болалардек фикрлайдиган булиб колди.
Эрталаб урнидан турибок акасига кун-гирок килди: "Ака, хозир уйингизга бо-раман, ишга кетмай туринг".
Хеч канча вакт утмай акасиникига етиб келди. Узининг ташвишлари билан булиб акасиникига анчадан буён кел-маганини бугун сезди. Акаси катта курилиш бошлаб юборибли-ховлининг туридан уч каватли иморат кад рост-лаган. Узининг машинаси ёнидан яна битта машина урин олибди. Янгасига тугилган кунида машина олиб бергани-ни эшитганди.
- Кел, яхши юрибсанми? - купдан буён курмаган синглисининг пешонасидан лаб босиб куришди акаси. Синглисининг бошига тушган ташвиш-лар хакида эшитган булса-да, уз юмушларига уралашиб, ундан хабар ололмаганди. Колаверса, узлари кели-шиб олишар деб уларнинг оиласига аралашишни истамади. Аммо айбини хар канча хаспушламасин, синглисини-нг ортидан йуклаб, хабар олиш акалик бурчи эканини тушуниб, уз-узидан уял-ди..
- Мана бу ишларга уралашиб, сени ан-чадан буён бопиб куролмадим, - хижо-латомуз гап бошлади ака.
- Хадеб ака йукласин деб каерда ёзиб куйибли? - гапга кушилди чой кутариб келиб колган янгаси. - Сингил хам ака-ни йуклаб туриши керак-да! "Чикиб ам-манг билан куришинглар" десам, бола-ларингиз "кайси аммам?" дейишса-я...Бу кетишда якин орада аммаси кимли-гини унутиб куйишади, - билса чин, бил-маса хазил охангида гапирди янгаси. Гулширин индамади, янгаси узи шунака - хазил билан узиб олади.
Чой устига у ёк-бу ёкдан гаплашиб утиришди. Гулширин янгаси бирор юмуш билан урнидан кузгалса, пайтини пойлаб карздан гап очмокчи эди. Лекин янгаси хам анойилардан эмас. Кайнси-нглиси бекорга келмаганини билиб, "бу-нинг бир мудлаоси бор" деб урнидан турмай утираверди. Акаси эса тез-тез соатига караб куйяпти. Гулширин нима булса булар деб секин гап бошлади:
- Ака, янга, сизларга бир илтимос билан келгандим...- гапининг давомини айто-лмай бир муддат жим колди. Назарида, шу бир муддат бир асрга чузилгандай туйилди.
- Куёвингизнинг бошига ташвиш тушиб колди. Бир номардга ишониб, фирма-сидаги бор-будидан айрилиб утирибди.
Агар пулни жойига куймаса, камалиб кетаркан...- шу сузни айтганда Гулши-рин эри хозирнинг узидаёк камалади-гандек титраб кетди. - Ака, илтимос, имконингиз борича карз бериб туринг...Гулгирин карз сурашга сурадию, рад жавоб эшитишдан чучигандек кузлари мултираб караб колди.
Карз деган гапни эшитиб янгасининг чиройли узун кошлари чимирилди, лаб-лари четида захарханда табассум пай-до булди.
- Качонлардан буён кадамини бир мар-таям солмаган кайнсингил нечук эрта-лабдан йуклаб колибдилар десам, гап бу ёкда эканда. Гулширинхон, акангиз-ни согинганда хам узингизни манфаа-тингиз учун согинасиз-а?..
Гулшириннинг юзига биров тарсаки тугиргандай кизариб кетди. Акаси эса унинг нокулай ахволга тушганини куриб хотинига "жим бул" дегандай хумрайди. Аммо янгаси дим булишни хаёлига хам келтирмасди.
- Рости хам шу-да, - деди уз гапини узи тасдиклаб. Бу юкда манавини бошлаб куйган булсак, - чала иморатга ишора килди у, - колаверса, кизларнинг буйи етиб колган. Мен хам уларга атаб сан-дикка у-бу нарса солиб куйишим керак. Эшигимдан бирор киши сураб келса, иккита ёстигу курпа билан бериб юбор-майманку. Колаверса, орзу-хавас деган гаплар бор.
Янгаси гапирина-гапирина чойнакни кутариб, ошхона томон кетди. Ака-син-гил айбдор одамлардек бир-бирининг кузига анча пайтгача каролмай утири-шди. Нихоят, жимликни акаси бузди:
- Сен янгангдан хафа булма, орка-ол-дига карамай гапиргани билан кунгли-да кири йук. Бирпасдан кейин узининг гапига узи пушаймон булади.
- Сизни хам нокулай ахволга солиб куй-дим, ака.
Рости, курилиш бошлаб куйганингиздан бехабар эдим. Билганимда келмасдим.
Майли, мен бораколай.
- Сени узим обориб куяман.
Ака-сингил урнидан кузгалгнини куриб янгаси ошхона деразасидан бош чика-рди:
- Вой, каёкка? Тухум ковуряпман, **** кетасиз.
- Рахмат, янга, шошиб тургандим, бора-колай, - синик кулимсиади Гулширин.
Акасинингмашинасида кетиб борар-кан, бу ерга келгани учун узидан хафа булиб кетди. Акаси унинг хаёлларини уккандек костюмининг ички чунтагига кул солиб, иккита яшилтоб доллар чи-риб, унга узатди:
- Керак булиб колар деб янгангга кур-сатмай чунтагимнинг катида асраб юр-гандим. Хозирча кулимдан келгани шу. Кейинрок яна ёрдам берарман...
- Керакмас, ака,-хижолат булди Гулши-рин. Лекин акаси пулни мажбурлаб ку-лига тутказди. Анча жойгачв жим кети-шди. Ака-синглисига ёрдам бера олма-ётганидан, сингил эса акасини нокулай ахволга солиб куйганидан хижолатда эди. Ёкилги куйиш шохобчасидан ути-шаётганида акаси "бензин солиб олай" деб машинанини тухтатди, костюмини ечиб, уриндикка кийгизиб куйди. Гулширин акасининг оркасидан караб колди, боя у берган пуллар кафтини куйдирарди. Гулширин бир пулга, бир акасининг костюмига каради. Сунг пул-ни костюмнинг ички чунтагига солиб куйди. Хозир бу пуллар уга канчалик зарур булмасин, янгасининг гаплари ку-локлари остидан кетмас, наинки кулоги балки юрагида садо берарди. Шахар марказига етганларида Гулширин ака-сидан машинани шу ерда тухташини суради: "Бозорга кириб утмокчиман..." Машина узоклашиши билан шу атроф-да турган таксилардан кул кутариб, манзилни айтди. Энди охирги умиди дадасидан.
ДАВОМИ БОР.
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 6