ЎЗБЕГИМДАН АЙЛАНАЙ...

#ФИТНА_ДАРДИ_БЕДАВО: МУАЛЛИФ ШАМСИНУР 32-қисм Оёғим тагига чириган стулни қўйиб арқонни боғлаш учун жой изладим. Ва топдим ҳам. -Онажон кечиринг мени. Бошқа йўл қолмади менга. Қизингиз курашолмайди ортиқ. Бошимни сиртмоқдан ўтказиб стулни тепиб юбордим. Нафас ололмаяпман, қўлим билан сиртмоқни ечишга уринаман фойдаси йўқ. Типирчиламай бу азоб тугамасди. Агар ўлишни бунчалар қийинлигини билсам асло бу ишга қўл урмасдим. Энди бу қийноқлардан ўлдим деб ўйлагандим. Адашибман. Шифтдаги эскирган ёғочлар синиб ерга ёмон қуладим. Қолгани эсимда йўқ. Билганим белимда ҳам кучли оғриқ пайдо бўлганди. Кўзимни очсам — хира чироқлар, боши эгилган ойим, юзида бедор тунларнинг излари. Бошим оғрийди, ҳаракат қилмоқчи бўлсам белимда ёнган оғриқ бор. Таним чўзилиб ётарди. Атрофда бегона ҳид — касалхона. Ҳа, мен тирикман. Бу дунёдаман. Ойим бошимни силади, кўзида ёш. — Қизим, нега? Қандай қилиб бу ишга қўл урдинг? Мен сени ўзингни ўлдиргудек ожиз деб ўйламаганман... Унинг сўзлари юрагимни тилка-пора қилди. На жавоб бера олдим, на кўзларига қарай. Фақат аста юзимни буриб, деворга тикилдим. Шифокор кириб келди. Юзида жиддийлик. — Бел суягингизда енгил даражада силкиниш бор. Болангиз... — у жим бўлиб қолди, сўнг афсус билан давом этди. — Кечирасиз, ҳомилани сақлаб қололмадик. Осмонда ёнғин чиққандай юрагимда чақнади. Ичимда бегуноҳ бир жон яшаётганини билиб, уни ҳимоя қилишга сўз бергандим. Энди у йўқ. Мен эса... тирик. Ойим қаттиқ оҳ тортди. Мен эса битта сўз айта олмадим. Йиғлай олмадим ҳам. Фақат қорнимга қўлимни қўйиб, ўзимча кечирим сўрадим. Мен сени асрай олмадим, болам... *** Бу ҳаммаси эмасди. Ўша куни мени дадам кўриб қолган. У шовқиндан хонага кирган ва мени кўрган. Қонга бўялиб ётганман. Энг ёмони дадам ҳаммасини билади. Юрагим ортга тортиб кетди. Энди нима бўлади. Ойимни юзида кўкариш бор. Демак дадам мен сабаб урган. Кошки ойим ҳаммасини айтиб берсалару, барча сирни билиб олсам. 33-қисм Тонг отган, лекин юрагимга ҳеч қандай нур тушмаган эди. Дераза ортидаги ёруғлик менга бегона, бегонаю бефарқ эди. Ойим ёнимда индамай ўтирарди. Нафақат индамай — юрагидаги аламни, оғриқни сўзга айлантиришга журъат қилолмаётганди. Мен эса... ичимдаги ўрмон ёниб кул бўлгандек, жим ётардим. Қўрқув, пушаймон, изтироб — булар ичимда толмас аскардек саф тортганди. Ойимнинг кўзларидаги кўкариш мени ич-ичимдан куйдирарди. Бу кўкариш — мен сабаб. Мен сабаб, онам калтак еди. — Ойижон... — дедим овозимни зўрға чиқариб. — Дадам... ҳаммасини биладими? Ойим бошини эгди. Кўзларида ёш чақнади. — Билади, қизим. Ўша куни... мен сени излаб чиқдим. Омборхона очиқ экан. Кирганимда даданг бор эди у ерда. У яна жим қолди. Юрагим гурсиллаб урар, ҳар зарбаси ичимда бирданига оғриқ уйғотарди. — Кейинчи? Дадам бирон нима дедими? Ойим елкасини қисди, лаблари титради. — Деди. Аммо ўша гапи... қизим, уни эшитишингни истамасдим. — Айтинг! — дедим кўзларимни очиб. — Айтинг ойижон, сўрашга ҳаққим бор! Ойим кўз ёшини артди, оғир нафас олди: — «Бунақа қиз бизга керакмас» деди. «Мен уни қизим деб тан олмайман,» деди. Сўнг... мени айблади. «Сен тўғри тарбия қилганингда, қизинг бунақа бўлмасди,» деб бақирди... Унинг сўзлари ўқдек юрагимга санчилди. Нафасим бўғилди, кўз олдим қоронғилашди. Бу меҳрдан маҳрум гаплар, бу қатъият билан айтилган сўзлар — меники бўлган ота оғзидан чиққан. Менинг отам... Қалбим ларзага келди. Энди йиғлай бошладим. Бу йиғи — болам учун эмас, Мурод учун эмас. Бу йиғи — ўзим учун эди. Тушкунлигим учун. Қадрим йўқолгани, ишончим эзилгани, энг яқиним — отамдан ҳам айрилгандек бўлганим учун эди. Ойим мени қучди. Уларнинг титраган қўллари дардимни юмшатмасада, ҳеч бўлмаганда тириклигимни эслатди. 34-қисм Отам касалхонага бир бора келмадилар. Кутмадим ҳам. Аммо Мурод келди. Асабий, ўзини билмайди. Ёнимга ўтирганча гапира кетди. -Сени кечирмайман. Ҳудди ундан кечирим сўрадим мен. Индамадим. Деворга қараб ётавердим. -Нега гапирмайсан? -Нима дейишимни кутяпсиз? Ҳаммаси сизни деб бўлди. Агар мен билан эҳтиёткор бўлганизда, чегара сақлаганизда мен ўзимни ўлдиришгача бормасдим. Муродни кўзлари катта-катта бўлиб кетди ҳайратдан. -Нима? Ҳали сен жонингга қасд қилдингми? -Ҳа, ўлгим келди. Яшашни истамадим. Ҳамон тириклигин учун хафаман. Бу дунёда яшашимдан мақсад қолдими? Ўша кунги гаплариз мени ер билан битта қилди? Сизнингча мен хоҳладимми? Ҳаммаси сизни босимингиз остида бўлмадими? Йиғлаб юбордим. У мени қўлимдан тортиб қучиб олди. -Сени кечирмайман. Сендан айрилиш қўрқувини ҳис эттирганинг учун кечирмайман. Биз бир неча дақиқа шу ҳолатда унсиз турдик. Кейин мен уни ўзимдан итардим . -Кетинг. -Йўқ. Зайнаб ҳар не бўлганда ҳам бу аҳмоқликка қўл урмаслигинг керак эди. -Энди фойдасиз. Мен қилиб бўлдим. Энди у йўқ. Ҳали дунё юзини кўрмай бизни ташлаб кетди. Гуноҳкор ота онасини олдига келмади. Мурод жим қолди. Афтидан нимадир демоққа оғиз жуфтлади. Аммо айтолмади. *** Уч кун касалхона ётдим. Учинчи кун жавоб бўлганида уйга боришга қўрқдим. Дадам ўлдириб қўяди. Мени ҳам онамни ҳам. Афсус қочиб қутилиб бўлмайди. Барибир юзлашаман. Касалхонадан олиб келишга дадам бормади. Онам ёпиғлиқ қозон ёпиғлигича қолсин деб ҳамшираларга пул берибди. Буни ҳам дадам айтган. Бўлмаса онамга бирор марта пул берган одаммас у. Дарвозадан кириб келяпман. Дадам сўрида ўтирибди. -Ҳа уятсиз, бетинг қаттиқ экан. Уялмай келяпсанми? Ҳеч нима дея олмадим. -Дадаси... Онамни гапи чала қолди. -Ўчир. Сен эплолмагансан тарбияни. Мана шунақа бузуқ бўлиб ўтирибди. Ўша пайт ўлиб кетса кўмиб қутилардим бундан. Юрагим бу сўзни тиғидан озор чекяпти. Қанийди чинданам ўша пайтда ўлиб кетганимда. 35-қисм Онам ерга тикилган кўзларини кўтармай, кўнглимни овутмоқчи бўлди чоғи, секин менга яқинлашди. Аммо дадам ўрнидан туриб, қадам товушлари билан юрагимни ларзага солди. — Ичкарига кирмасин! — деди у қаттиқ оҳангда. — Бу уйда энди унга жой йўқ! — Дадаси, нима қиламиз? Ахир... — Ахир нима? Ўша куни ўлганида, дод солардик қутилардик. Энди номусимизга доғ туширди, мени ер билан битта қилди. Энди кеч! Сўзимни ютиб, бош эгдим. Қадамларимни орқага бурдим. Ҳатто қаерга бораётганимни ҳам билмасдим. Қўшнилар нигоҳи, итлар ҳуриши, ернинг совуқлиги — ҳаммаси менга ёт эди. Бу дунё энди мендан юз ўгирган, мени рад этган эди. -Қайт Зайнаб, бор уйга кир. Онам илк бор ўз фикрида гапирди . - Тушунмадим? Отам онамни олдида пайдо бўлди. Сочини чангаллади. -Нима дединг? -Қаерга боради? Тўйини қилиб юзизни ёруғ қилинг тамом. Ҳозир кетса буткул шарманда бўласиз. Бор Зайнаб нега турибсан уйга кир. Дадам индамай кўчага чиқиб кетди. Шу кундан кейин мен хонамдан чиқмадим. Отамга йўлиқмай дердим. *** Тўй чўзилмади. Азага уч ой бўлганида белгилашди. Ортга суришдан маъни йўқ эди. Аммо бунга қадар қайнонам асл юзини кўрсатди. Бир ўзи қайсидир куни маслаҳатли гап деб келиб бизни ер билан битта қилиб кетди. -Қизизни бозор олиб чиқмайман. Рости келин қилишга кўзим учмай қўйди. Мурод учун иложим йўқ. Ҳа деганда этагини очиб бераркан, охири бахайр бўлсин ишқилиб. Ҳуллас бизни кўп оввора қилмассиз. Дадам бу гапни дераза олдидан ўтиб кета туриб эшитган. Онам бўлса ер ёрилмади, ерга кирмади. Қайнонам бу гапи билан мени бир тийин обрўйим йўқлигини эслатиб кетди. Онам ғинг деёлмади. Лекин неча кун ич этини еб юрди. Индин куни тўй. Мен хоҳламаган. Аммо барибир бўладиган тўй. *** Тўй ихчамгина бўлди. Кетар олди дадам оқ фотиҳа бермади. Балки ёнига борганимда берарди. Аммо мен бормадим, боролмадим. Ҳамон ҳаммасига дадамни айбдор санардим. Тўйда ҳам ўлгани кунидан жилмайиб турдим. Мурод менданам совуқ эди. Нега бунақа билолмадим. Ишонсангиз биз тўй куни умуман гаплашмадик. У ҳам,мен ҳам бир бора қайрилиб қарамадик бир-биримизга. *** Янгаларни қайнонам кузатиб юборибди. Келин куёв ёш боламас. Ўзи билиб ишини қилади дея. Менга ажратилган хона мўъжазгина экан. Замонавий усулда таъмирланган. Мебеллару, пардалар бир-бирини тўлдириб турибди. Мен ётоқни бир четида омонатгина ўтирибман. Қайнонам кириб келди. -Ассаламу алайкум. Туриб таъзим қилдим. -Ваалайкум, - деди қуруққина қилиб. Кейин келтирилган кийимларни бир қур кўздан кечирди. -Ўғлимни бошини айлантириб, эгарлаб оламан десанг адашасан. Ҳаддингни билиб юр. Биринчи кундан қайнонамдан шу гапни эшитдим. -Тарихингни биламан, бир юзсизсан ҳолос. Тағин худога шукр қиляпман, ҳаромингни кўтариб келмаганингга. Демак уларни ҳаммасидан хабари бор эканда. 35-қисм **** Зайнаб ичида муздек жимлик билан ўтирганича, қайнонасининг ҳар бир сўзини эшитди. Юзида ифода йўқ, кўзларида на норозилик, на оқланиш бор эди. Фақат ичида бир нарса аста-секин чўкаётган, чўкиб бораётган эди. Қайнонаси хона бўйлаб юрди, парда четини силаб қўйди. — Шу уйдан ёмон гап чиқмасин, эшитдингми? Менинг кўчага гап чиққанини кўтарадиган феълим йўқ. Онангни уйига йўқотаман билиб қўй. Зайнаб индамади. Қайнонаси охири эшикни ёпиб чиқиб кетди. Эшик ортидан енгил қадам товуши эшитилмай қолди. Яна сукунат. Зайнаб аста каравотга бориб ўтирди. Нафаси қисилар, кўкрагидаги оғриқни босолмасди. У бир зум ўзидан кетиб қолгандай бўлди. Ўзининг мавжудлигини ҳатто ҳис қилмасди. Тўйнинг шовқини, одамларнинг кулгуси, пишир-пишир суҳбатлари ҳаммаси орқада қолган эди. Кейин Мурод кириб келди. Ҳиссиз, костюмини ечиб бир четга ирғитди. -Ҳа нега қовоғингни солиб ўтирибсан? Зайнаб индамади. -Онамни гапини икки қилма. Энди ёт, жуда чарчадим. Зайнаб енгил тортди. Туриб чироқни ўчириш тугмасини излай кетди. *** Нариги хонада эса ҳамон қайнона бўлмиш Нурия гапирарди. -У тинч яшаши мумкин эмас. Муродни маҳкам ушлаймиз. Бу учун барчасини қиламиз. Кейин қиқирлаб кулиб юборди. *** Эртаси куни ҳам Мурод индамай чиқиб кетди. Қайтмади. У кунлар, ҳатто тунларда ҳам йўқ бўлар эди баъзан. Қайнонаси эса ҳар куни нимадандир эътироз билдирар, Зайнабнинг ҳар бир ҳаракатига бир баҳона топарди. — Нонни қийшиқ қилибсан. — Қозонни бошида ҳам қиз бола эътиборли бўлади. Сочинг тушмасин, косани бошингга отвораман. — Мулойим мушук бўлибсан, аммо одоб-ахлоқдан бехабарсан. Ва Зайнаб... ҳамон жим. *** Кунлар ўтарди. Бир куни кечки пайт Мурод қайтиб келди. Оғир қадамлари билан ичкарига кирди. Зайнаб хонада иш қилиб юрган эди. Унинг кўзларига қаради. Узоқ. Лекин бирор сўз айтмади. Фақат деди: — Сени соғинибман. Зайнаб ҳайрон эди. Эри келганидан бери илк бора яхши гапирди. Мурод лабларини тишлади. Кўзларида нимадир ёндию, яна ўчди. 36-қисм Мурод жуда совуқ инсон бўлиб қолганди. Аммо бугун бошқача. Жуда меҳрибондек. -Чарчамадингми? Мурод мени орқамдан қучди. Титрадим. -Йў... Йўқ. -Бу кераксиз иш сенга нега керак? Мен шкафдаги идишларни бирма бир туширгандим. Аслида бу ишни ҳар кун қилардим, чанг бўлиб қолмасин деб. -Нега кераксиз? -Ҳар куни нима керак? Қўйсангчи. Мурод қўлимдаги латтани олиб четга ирғитди. -Бу уйда фақат сен бор эмассан. Унга анқайиб қарадим. -Мен келинман. -Аммо чўри дегани эмас. Ҳозир, - у шундай дея синглисини чақирди. Мендан тўрт ёш кичик синглиси тезда келди. Муҳлиса ўткиргина қиз эди. -Лаббай ака. -Бу ерни чангларини ол. Унинг қоши чимирилди. -Келинойим борларку, нега мен олишим керак? Мурод унга ёвқараш қилди. -Айтганимни қил, бўл тез. Мурод қўлимдан ушлаб уйга тортқилади. Бизни деразадан чимирилганча қайнонам кузатиб ўтирарди. Юрагим шув этди. Эртага бошим ёнғоқ чақмаса бўлгани. Хонага кирарканмиз Мурод чўнтагидан шоколад олиб узатди. - Буни сенга олдим. Рости бу уйга келганимдан бери илиқ гап эшитмадим. Ҳатто аввал менга мехрибон бўлган Мурод ҳам совуқ эди. Аммо бугун бари бошқачадек. -Рахмат. -Менга ишон бари яхши бўлади. Кел дам олайлик, негадир бошим қаттиқ сиқяпти. Муродга ҳайрон қарадим. Мен бу пайтда дам ола биламанми? Ахир келин бўлганимга эндигина бир ҳафта бўлган бўлса. -Сиз дам олинг, мен ёнизда тураман. Кейин ишларни қиламан чиқиб. -Йўқ, сенам дам ол. Мурод мени қўлимдан тортганча ётоққа тортқилади. Орқамдан қучганча тезда уйқуга кетди. Нима бало ичганми Мурод? Йўқ унақага ўхшамайди. Бари ғалати. Аммо мендаям чарчоқ устунлик қилиб ухлаб қолдим. *** Ер ютгур дарров ўзига жодулаб олибди. Бинойидек эди, бу болани яна нима жин уряпти ҳайронман. Уфф нима қилсам экан? Нурия тасбеҳни айлантирганча ўйга толди. Ҳамон боши қотганди. -Буни охири вой, мен шундоқ қўйиб қўймайман. 37-қисм Икки соатда уйғонсам, Мурод йўқ. Ёним бўш. Қулоқларимни ўткир сукунат тешиб ўтаётгандай. Ўрнимдан туриб, аста дераза олдига бордим. Қуёш ҳали тўлиқ ботган эмас. Уй ичида ҳамон сукут. Ташқаридан қайнона ва Муҳлисанинг ғала-ғовури эшитилди. — Келиниз жуда талтайган ойи, — деди Муҳлиса кинояли оҳангда. — Келинчак ишини билиб қилсада. — Мулойим мушук бўлиб Муродни авраганда. Биласанку аканг мен томон доим. Бу ойимтиллани кунини кўрсатаман деганимда ҳам ғинг демаган. Уларнинг гаплари юрагимни тирнаб ўтди. Гўё хурсандчилигимнинг ҳам муддати бор, деяётгандек. Уйга кириб, эрталабдан қолган ишларимни бошладим. Бугун худди кечагидек идиш-товоқни жойлаб, овқатга уннаб кетдим. Аммо юрагимдаги ғалати бир туйғу — хавотирми, шубҳами — тинчлик бермасди. Тўрт-беш соатлардан сўнг Мурод кириб келди. Ранги оқариб кетган, кўзларида чарчоқ. — Яхшимисиз? — дедим эҳтиёткорлик билан. У бир зум индамай қолди. Сўнг: -Сенга нима? Кўнглим орқага тортди. Юрагимдан бир нарса чирт этиб узилгандек бўлди. Бир деганда бошқа одамга айландими? -Ҳалиги... Нима дейишга ҳайрон эдим. -Йўлимда қаққаймасдан йўлдан қоч. Мурод мени туртганча ўтиб кетди. Ҳайратда эдим. Тавба, бу қандай ҳол? Мурод ўзи қандай одам? У мени севадими? Ёки ёмон кўрадими? Жуда сирли эди. Индамай овқатни сузишга тушдим. Келин бўлган оиламда олти киши яшаймиз. Қайнотам, қайнонам, қайнисинглим Муҳлиса, қайнукам Мақсуд , Мурод ва мен. Овқатларни сузиб бўлдим ҳамма овқат ейиш учун дастурхон атрофида ўтирди. -Чойдан қуй деб айтиб туриш керакми? Қани фаросат? Мурод мени жеркиб берди. -Узр. Дарров пиёласига чой қўйиб узатдим. -Энди ўзинг ич. У тақ этгизиб пиёлани столга қўйди. -Эе ҳамманг овқатингни е. Қайнотам барчани овозини ўчирди. *** Қайнонам менга ишларни буюриб хонасига кириб кетар , у ерда тинмай ким билан телефонда суҳбат қурарди. Бирор марта пойламадим. Менга қизиқ ҳам эмас. Аммо менга бутун дунёни ишини юкласа ҳам хонасига киришимга руҳсат бермасди. -Менинг хонамга кирманг. Ётоқхона деган номи бор. Уят бўлади. Шундай дейдию меникига бемалол киради. Нимамиш мени назорат қилмаса ўзимдан кетармишман. 38-қисм - Билиб билиб ишизни қилинг. Ўзи мен бу тўйга қарши эдим. Ўзини тиёлмаган тийиқсиздан қанақа келин чиқарди деб. Ерга қарадим. Эмди бутун умр шу гаплар билан эзилиб юраманми? Қаерданам Муродга йўлиқдим мен? -Ҳаёлиз қаерда? Қайнонам ҳали ёнимда турган экан, сезмабман. -Хўп тушундим. Қайнонам хонасига кириб кетиб қолди. Шундаям мени назорат қилишдан бўшамасди. Ҳамма ерни тозалаб, супаларни ювиб чиқдим. Бу ерда супа супирилмас экан. Ҳар куни пол латта мени ҳамроҳим эди. Чаллари ҳам ўтди. Дадам мен билан кўришмади. Онам яна сўлиб қолибди. Синглим тинчлик дегани билан, дадам кўз очирмаётган бўлса керак. *** Эрта тонгда туриб яна ишларга шўнғидим. Мурод билан эр-хотин муносабатларида ҳам унчалик келишиб кета олмадик. Гап менда эмас, Муроднинг турланишида эди. Шундай вақтлар бўлардики, гапи билан ер қилиб ташларди. -Бунча имиллайсан? Онанг сени имиллаб туққанми? Одамда сал фаросат бўлиши керак. Сенда шу тушиб қолганми дейман. Оёқ кийимини артиб бўлгунимча шунақа маломатларга қолиб кетардим. -Кечга кечроқ келаман. Мени кутма. Аслида уни сираям кутмасдим. Эрта тонгда яна ишларни бошладим. Қаерда турганимни сезмай қолардим, ҳар куни янги ишлар билан кунимни ўтказардим. Мурод уйга кеч кирганида, мен аллақачон уйқуга кетган бўлардим. Ўзимни унутиб, ишлар ичида қолиб кетардим. Нима учун? Чунки ҳеч нарсанинг маноси йўқ эди. Ҳаёт бир хил такрорланарди, аммо мен ўзимни яна бир бор топсам, эҳтимол, фарқ қилар, умид уйғонар келажакка. Муроднинг атрофимда бўлиши, гапиришлари аллақачон менга ўзгача таъсир этмасди. Энди ҳеч нарса ўзгармайди деб ўйлардим. Ҳеч нарса менга, бизга ёрдам бера олмайди. Ҳамма нарсани ўзгартиришга ҳаракат қилардим, ўзимни бегонадек сезардим. Ўша кунларда, кечаси, Мурод келиши билан, сўнгги пайтларда ўзимни тинч тополмасдим. Қайнонам эса мени ўз кўзидан қочирмас, ҳар бир ишимни ҳисобини оларди. Ҳар куни у мени назорат қилиб, кўплаб ишларни бажаришни сўрарди. Ҳамма нарсани тозалаш, супаларни ювиш — барча ишларни қилиш менга хос эди. Аммо ўзимни айнан шу пайтларда сўнгги нуқтада ҳис қилардим. Муроднинг сўзлари ва хатти-ҳаракатлари мени ўзгартира бошлаган эди. Нега мен ўзимни бу тарзда тутишим керак? Мен кўп кутдим, лекин барибир ҳеч нарса ўзгармади. У доим ўзгача эди, аммо мен энди унга нисбатан қандайдир ҳиссиётларни сақлаб қололмасдим. Ҳар сафар унинг сўзлари шунчаки мени юрагим парчалаб ташларди. 39-қисм Ҳаммаси бу эмасди. Уйда ортимдан кимдир юрарди. Балки бу менинг руҳий ҳолатим ўзгараётганидан даракдир. Аммо қадам товушларини аниқ эшитардим. Эшик бирдан очилиб кетар, ёкида бирдан қаттиқ ёпиларди. Гоҳида қўйган нарсам жойида турмасди. -Росаям эсипастсизда. Билмадим қанақа тарбия кўргансиз? Муродга бошқа олиб берганимизда шу беш ойда ҳомиладор бўлган бўларди. Балки аввалги бола Муроддан бўлмагандир? Қайнонам ўйлаб ўтирмай шундай деди. -Ойи бу... Тилим айланмай қолди. -Ҳақиқат ёқмадими? -Бу ҳақиқат эмас ҳеч қанақа! Жахлим чиқиб кетди. -Воой савил, тилиз чиқдими? -Туғилганимда чиққан тилим. Қайнонам юзини буриштириб, хонасига кириб кетди. Қайнотам кеч келади, шу сабаб уйда нима бўляпти умуман хабари бўлмасди. Қайнисинглим эса бир жойда ўтирмас, курсга бораман дерди. Қайнукамга фақат пубг бўлса бас. *** Эрта тонг кўзимни очмасимдан эшигим тақиллади. -Лаббай ойижон. Эшигим тагида қайнонамни кўриб ҳайрон қолдим. -Ман икки кунга онамни уйига кетяпман. Ишим чиқиб қолди. Тағин кетганимдан кейин уйда исковуч итдек изғиманг. Оҳ юрагим, қачон тўкилиб битаркансан бу гаплардан. *** Аммо қайнонам кетгач ғалати ҳолат юзага келди. Мурод ўрнидан уйғонганида умуман бошқача инсон эди. Тўйдан олдинги севгига ёниб турган кўзлар билан боқарди. -Зайнаб қаердасан? Авваллари нонушта вақти , ёки бошқа овқат вақти дарров туриб кетардим. Гўё мен кўп еб қўйгандек қарарди қайнонам. Мурод ҳам турткилсб турмаса кўнгли жойига тушмасди. -Шу ердаман. Қўрқа писа ёнига келдим. -Кел ўтир, нега ўзингни оввора қилаверасан. У қўлимдан ушлаб стулга ўтирғизди. -Нега? -Овқат емай озиб кетяпсан. Кейин мен қуруқ суякни қучоқлайманми? Мурод илтимос бунақа гапирма, кейин яна ўзгарсанг юрагим кўтаролмайди. -Иштаҳам ... -Йўқ жоним бунақаси кетмайди қани ол. Мен ёлғиз овқатланишни истамайман. Биласан укаларим ойим билан кетган. Дадам ўз иши билан. Мен анқайиб емай турганимга Мурод қошиқда овқат олиб оғзимга яқин олиб келди. Ҳайратим яна ошди. -Қани ааа дечи. Мурод икки қошиқ едирди. -Бўпти мени едиришимни истаяпсан. Мен ҳайроналикдан жавоб беролмай қолганимда у овқат едирарди менга. -Нега юзимга тикилиб қолдинг? Сочиқни олиб лабимга босаркан деди. -Йўқ, ҳеч нима. -Севиб қолдингми? У кўз қисиб қўйди. Шу кўз қисиб жилмайганида кўзимга дунёдаги энг яхши одамдек кўриниб кетди. 40-қисм -Сенга аниқ нимадир бўлган. -Нега? Муродни саволига савол билан жавоб бердим. -Бугун бошқачасан? Кулдим. -Менми? Сизми? -Мен доимгидекман. Индамадим. Ғалати, ҳудди Муродни ичида иккита одам яшаётгандек. -Сенга аниқ нимадир бўлган. -Нега? Муродни саволига савол билан жавоб бердим. -Бугун бошқачасан? Кулдим. -Менми? Сизми? -Мен доимгидекман. Индамадим. Ғалати, ҳудди Муродни ичида иккита одам яшаётгандек. Бири мехрибон, мени севади. Бири эса менга бефарқ ўта совуқ инсон. -Бунақа қараб тураверсанг уялиб кетаман. -Жинни бўляпсизми? Мурод сочимдан силади. -Сен мени кундан кунга ўзингга цехрлаб оляпсан. Қани овқатни ўзинг е. Муроднинг қўлидан қошиқни олдим. -Ёқимли иштаҳа. -Рахмат. Эр хотин илк бор тинчгина овқатландик. -Зайнаб кечга овқат қилма. -Нега? -Кўчадан нимадир олиб келайми? Ёки айланишга чиқиб овқатланамизми? Қулоқларимга ишонмадим. Мен келганимдан бери тузук бирор ерга бормадим ҳисоб. Онамни уйлари эшиги мен учун берк, қайнонам ҳам Мурод ҳам рухсат бермасди. Онам баъзида бирровга кўриб кетардилар. -Айлангани борайлик. -Майли, унда ишларингни саранжомлаб уйга кир. Кечгача дам олайлик. Кейин айлангани чиқамиз. -Хўп. Муродни гапидан хурсанд бўлиб кетдим. Келганимдан бери биринчи марта у менга эътибор берди. Асли уни эътибори менга керакмас дердим. Аммо хато ўйлабман. Беш ойдан бери бир хонада ухлаймиз, эр -хотин бўлиб наҳот эримдан мехр кутмаслигим мумкин? Кечга кийилмаган кийимларимдан бирини танлаб қўйдим. Унгача Мурод ётоқда мени кузатиб ётди. *** *** Нурия опа сингиллари билан ўтирибди. -Опа келиниз жуда чиройлида. Нурияни юзи буришди. -Чиройини бошимга ураманми? -Намунча норозисиз? Нурия қошини чимирди. -Нима ҳаммасини осонгина унутайми? Ҳечамда. У олдидаги узумдан оғзига солди. -Бечорани бошида тегирмон тоши айлантиряпсанми? Нурияни опаси гапга қўшилди. -Мени билмагандек гапирманг. Мурод ҳам мен нима хоҳласам шуни қилади. -Сенам тинч юрмайсанда. Нурия қўлига тасбеҳини оламан деб излади тополмади. -Уфф қай гўрга кетди? -Нима? -Тасбеҳ? Аммо ҳеч қайерда йўқ эди. 41-қисм *** -Тасбеҳимни уйда қолдирганим чатоқ бўлдида -Оббо опа, битта тасбеҳ экан. Мана меникини олинг. Ўзи нимани айтяпсиз? -Нимани айтарди, учта сўзнида. Нурияни кўзи ола кула бўлди. -Манг, меникини олинг. Бисмиллаҳ деб бошлангчи. Аммо Нурия қўл узатмади. -Нега олмаяпсиз опа? Зулфия ҳайрон бўлди. -Эе бўлди, уйга борсам қиларман. Қани нима янгиликлар? Нурия безовталигини сездирмасликка уринарди. *** Биз эр-хотин мириқиб суҳбат қуриб ўтирибмиз. -Менга табиат қўйни ёқади кўпроқ. -Менга эса сокинлик ёқади. Мурод билан очилиб гаплашяпман. -Тўйдан кейин жуда озиб кетдинг. Каттароқ ейишинг керак. -Дадам... Дадам мени кечирмаяптилар. Мендан кечдилар. Мурод қўлимдан ушлади. -Бир куни кечирадилар. Мен ҳам пушаймонман. Индамадим. Кўзимга ёш айланди. -Вақт ҳам алламаҳал бўпти. Кетамизми? Мурод соатига қаради. Мен негадир бу кун узоқ чўзилишини истардим. -Майли. Мурод жентлменлардек елкамга костюмимни ташлади. Стулни нари сурди. -Мен ҳисобни бериб келай. У ёнимдан кетди. Ўзини кафесига нега бормадик билолмадим. Зум ўтмай ёнимга қайтди. -Кетдик. Эшикдан чиқар эканмиз бир нурли онахонга дуч келдик. -Бир-бирингизга мос экансизлар. Бувини эшикдан чиқишларида ёрдамлашдик. -Рахмат. Жилмайиб қўйдим мен. -Ўғлим сен ўзингга дам солиб юр. Буви бошқа ҳеч нима демади. Кетди. Иккимиз бир-биримизга ҳайрон қараб қолдик. -Ғалати кампир экан. Кейин машинага ўтирдик. *** Хонага кирибоқ ўзимни ётоққа ташладим. Негадир ҳолсизландим. -Зайнаб нима бўлди? Мурод ҳавотир ила ёнимга келди. 42-қисм **** Қайнотам қўнғироқ қилиб кечга келмасликларини айтдилар. -Ойижонни олдиларига кетдиларми? Мурод кулди. -Нега куласиз? -Дадамда сенингча биттами? -А? Мурод яна кулди. -Дадам саргузаштлар ишқибози, ойим кетганлари баҳона бирор жононни олдига кетгандирлар. Муродга анқайиб қараб қолдим. -Ҳазил, дўстлари балиқ овига чақирибди. -Шунақа денгда. Бугун негадир неча кундан бери тинч бош қўйдим ёстиққа. Чунки келажакдан умидим йўқ эди. Аммо энди бор. Озгина бўлса ҳам умид қиляпман. Аввалги қалбимдаги Муродга нисбатан совуқлик бироз сўнгандек. Менга шунча қилганларидан кейин ҳам. *** Тун ухлаяпмиз. Чўчиб уйғондим. Даҳлизда кимдир юргандек туюлди. Муродни уйғотай дедиму, кейин фикримдан қайтдим. Яна беҳудага бўлсачи, охирги марта жудаям васвасачи бўлиб, пашшадан фил ясаяпман чоғи. Лекин уйқум қочибди. Барибир кимдир юргандек, хўрсингандек овозлар тинмади. Бирдан миямда чақмоқ чақнади. Қайнонамда нимадир гап бор. Бошқа ҳеч нима эмас. Бу ерда қандайдир мавҳумликни барибир ечимини топаман. *** Эртаси куни Мурод мени ўзининг кафесига олиб борди. Онам келибдилар. Шунақа хурсанд бўлдим. Қучоқларидан чиққим келмасди. -Сени соғиндим қизим. -Мен ҳам ойижон. Ойим юзимга синчков тикилдилар. Мурод бизни ҳоли қолдирганди. Она бола дийдорлашишсин дедими. -Қийналмаяпсанми? Фикри ҳаёлим сенда. -Йўқ ойи, ҳаммаси жойида. Шу ерида ички овозим ишлаб кетди. Ойингни шундоғам ҳаёти изига тушган эмас. Сен ҳам муаммоларинг билан уни сиқма. -Аниқми? -Албатта ойи, Мурод акам билан яхши чиқишиб кетдик. Мехрибон инсон у киши. -Хурсанд бўлдим қизим. Сен бахтингни топган бўлсанг мен хурсанд бўламан. Биз ўша куни бир соатдан ошиқ гаплашиб ўтирдик. Мурод бизни тансиқ таомлар билсн билан сийлади. 43-қисм Кечки пайт уйга қайтдик. Унгача кўчаларби бироз айландик. Мурод йўл бўйи кўп гапирмади. Мен ҳам сукут сақладим. Уйга кириб келар эканмиз, ичимда ғалати бир сезги уйғонганди — гўёки биз яшаётган бу уйнинг деворлари ниманидир яшираётгандек. Уйга кириб, ҳар ким ўз иши билан машғул бўлди. Мурод телефонига термулиб ўтирган бўлса, мен ошхонага кириб чой қўйдим. Бир пасда чой дамлаб бўлдим, дастурхон тузаб, Муродни чақирдим. — Келинг, чой ичамиз, ширинлик билан. У сукутда ўрнидан туриб столга ўтирди. Кўзларида яна ўша хавотир, ўша сирли сокинлик. — Зайнаб... — деди у бир маҳал, чойни қўлига оларкан. — Агар бу уйдан бирор нарсани сезаётган бўлсанг, менга айт. Кечадан бери безовтасан. Мен унга тикилдим. — Сезаман. Лекин нима эканини билмайман. Худди кимдир қараб тургандек, нафас олаётгандек. Айниқса, ойимнинг хонасидан ўтаётганимда юрагим гупиллаб кетади. Мурод бош ирғади. — Мен ҳам шунақаман. Айниқса, болалигимдан бери шу уйдаги ғалати воқеаларни унутолмайман. Баъзан ойимни ётоқхонасида қадам товушлари эшитиларди. Уйдагилар эса буни гапирмасди. Дадам ҳам сезмаган. — Балки... бу жойда бир сир бордир? — Балки... — деди у ва чуқур хўрсинди. — Лекин бу сирни билган одам — ойимнинг ўзи. Лекин сўрасак тутақиб кетади. — Нимага? Шу пайт дераза олдидан ғира-шира бир соя лип этиб ўтганини кўрдим. Қўрқувдан ичим титради. — Мурод ака... қаранг! Дераза ёнидан кимдир ўтди! У тез ўрнидан турди, ташқарига югурди. Мен эса юрагимни ҳовучлаб, жойимда қотиб қолдим. Орадан бир неча дақиқа ўтди. У қайтиб келди. — Ҳеч ким йўқ. Мен унга тикилиб қолдим. — Мурод ака... бу ерда бир гап бор. Балки ойим ниманидир яширяптилар. У чуқур нафас олди. — Демак, энди буни ўрганишимиз керак. 44-қисм Лекин эртаси куни бари умидлар чил чил синди. Мен учун дунё тескари айланди. Қайнонам кириб келди икки боласи билан. Кела сола ишларни текшира кетди. -Ҳм, мени кетди деб талтайиб ётиб олдизми? Супалар артилмаган. Ошхона ивирсиб ётибди. Тамом бошланди. Икки кунлик бахтли ҳаётим шу йўсинда тугади. Қизиғи кейин содир бўлди. Хонадан чиққан эрим мен қиё боқмади. Мен ҳайратда эдим. -Мурод ака ишга кетяпсизми? Уни ёнига бордим. -Сенга нима? Айтиб кетишим керакми? Жойимда музладим. Бир челак сув қуйилгандек бўлди устимдан. -Ахир ... -Бор ишингни қил. Устига яхшироқ кўйлак кийсанг бўлмайдими? Рўдапо бўлиб, кўча супуривчига ўхшайсан . Мурод акам эшикни қаттиқ ёпиқ ишга кетди. Мен бу ҳолатни ҳамон таҳлил қилолмадим. У онаси билан кўришгани йўқ. Аммо нега улар келгач ўзгарди? *** Яна эски тос, эски ҳаммомга айланди қолди бари. Мен учун бу уйдаги бахт ўша икки кунда мужассам экан. Энди мен ҳам ақлимни йиғиб олдим. Курашиш керак. Бу оддий ҳолат эмас. Бу ерда фитна яширин. Мен нима бўлмасин тагига етаман. Ошхонада тозалаш ишлари билан бандман. Қайнонам сумкасини қўлтиқлаб аллақаерга чиқиб кетди. Индамай ишимда давом этдим. Хонасини эшигини беркитишни унутмапти. *** Нурия ёнидаги аёлдан олган расмга тикилиб турибди. -Бу муаммо эмас. Қаловини топса қор ёғади . -Сизни жуда мақташди. -Гаҳ деса қўлизга қўнадиган қилиб бераман. Сиздан бошқасини кўрмайди кейин кўзи. -Опа хотини билиб қолмасмикан? Нурия хохолаб кулди. -Кўзи боғлангангач балониям кўрмайди. Ҳавотир олманг. Аёл сумкасида бели букилмаган ҳориж купюрасини чиқариб узатди. -Натижаси қачон бўлади? -Бугуноқ ишга киришаман. Кейин эртага сизга бир икки нарсаларни бераман. Ўша эркакка ичирасиз. -Хўп опа. Яхшиям сиз бор экансиз. Бўлмаса севганимдан қуруқ қолармидим? Юзига ҳар нени суриб бўяниб олган аёл, семиз билагидаги тилла браслетини тўғрилаб қўйди. Нурияни кўзи ўйнаб кетди. Давоми бор... #shamsinurijodi

ОНАМГА 20 МИНГ. Ҳовлида озгина иш бор эди, ўзим қилишга вақт тополмай мардикор олиб келадиган бўлдим. Улар тўпланадиган жойга бориб машинани тўхтатгандим, 20-30 таси бирдан ёпирилди. Кунига саксон мингдан чиқаман, нима иш бўлсаям қилавераман, деди бир йигит. Унинг кўзларидаги қандайдир мунг мени фақат шу йигитни олиб кетишга ундади. Одамзот қизиқ, ўзи 100 мингларни чамалаб келаётган эдим. Шундай бўлса-да, тортишдим: — 60 минг бераман, гап тамом. У бир муддат жим турди-ю машинага ўтирди. Уйга келиб кийимларини алмаштирди-да, ишни бошлади. Ярим соатлар ўтгач бонкада совуқ чой олиб, унинг кийимлари ёнига қўяётганимда бир ёзув дафтарчасига кўзим тушди. Ҳуснихатнинг чиройлилиги эътиборимни тортди. Унда "20.07.20. Ишим яхши бўлса, ойимга 20 минг, синглимга 20 минг, уйга 20 минг, майда-чуйдага 20 минг деб" ёзилган. Лекин негадир “уйга 20 минг” деган ёзув устига чизиқ тортилган. Демак, бу кела келгунча мендан оладиган пулини ҳисоб-китоб қилган. 60 мингга кўнмаса, ишсиз қолишини ўйлаб, айтганимга рози бўлган. Кейин оладиган пулининг уйга ишлатадиган қисмини ўчирган. Одамлар бор, жарақ-жарақ пул топади, аммо синглиси ё опаси тугул туққан онасини ҳам бир йўқламайди. Акалик, укалик, фарзандлик бурчини унутиб қўйган баъзилар эса давраларда ҳеч кимга гап бермайди, лекин суриштирсанг нечта ака-укаси борлигини ҳам эсидан чиқарган бўлади. Шулар ҳақида ўйларканман, ҳалол меҳнати билан топадиган пули арзимас бўлса ҳам оқибатни унутмаган мардикор йигитга тан бердим. Тан бериш билан қорин тўярмиди? Ишни тугатгач, укамизга жуда яхши ишладингиз, ҳовлимни гулдай қилиб қўйдингиз, раҳмат, деб икки ҳисса пул бердим. У аввал унамади. Энди фақат сизни опкеламан, қўлингиз гул экан, деганимдан сўнг рози бўлди, чеҳрасидаги мунг тарқагандай бўлди. Ва дуо қилди. Қалби соф, ҳалол, содда одамларнинг бундай дуоларидан кейин яйраб яшайсан... Мақсуд Жонихонов

#ИЖАРАГА_БЕРИЛГАН_ЭР Муаллиф: Гулбаҳор Рахматуллаева (Хазонрезги) Эрталаб Нодирни ишга кетар вақт шошилмай нонушта қилаётганини кўрган Раҳбар ая ундаги ўзгаришни дарҳол ҳис қилди: - Бугун бошқачароқмисан, болам? Назаримда ишингга ҳам шошилмаётгандек кўринасан? - Ҳа ойи,- деди оғир-вазминлик билан Нодир,- кстозим бугун дам олишга руҳсат бердилар. Кеча муҳим катта бир топшириқни бажаргандик. - Ҳа ундай бўлса яхши, болам,- деди Раҳбар ая ройишлик билан,- нонуштадан кейин дамингни олақол. Туни билан қоғоз тимирскилаб чиққан кўринасан, кўзларинг ҳам қовжираб кетибди. - Хўп, ойи, -чуқур тин олди Нодир,- ҳақиқатдан ҳам кечаси яхши ухлай олмадим. Ярим кечагача қоғоз билан тиллашганим рост, сўнг тонггача кўзимдан уйқу қочди. Ҳа айтганча, устозим Яраш ака барчангизга салом дедилар. Мавриди билан сизларни таништириб қўяман. - Саломат бўлсинлар, болам,- суҳбатга қўшилди Ҳомид ака, - нонуштадан кейин хонангга кириб бироз чўзилақол.Мен, ойинг, амманг, Зебохонни олиб ўзимиз Тошкентни бироз айланиб келмоқчимиз. Уч кундан буён уйдан чиқмай зерикдик. - Ундай бўлса сизларни ўзим айлантириб келаман,- жонланди Нодир. - Йўқ, сен келин билан бироз дам олиб олинглар. Ярим кечагача у бояқиш ҳам сен билан бирга дарс қилганидан хабаримиз бор. Уям бировнинг боласи.Дамини олсин барака топгур. Биз бемалол айланиб кечга довур қайтамиз,- Ҳомид ака шундай деб аёлларга буюрди,- турақолларинг, бугун бир ўзим сенларни оёқларингни чигалини ёзиб келай. Нодир яқинлари айлангани чиқиб кетгач, ошхонада куймаланишаётган Раънога кулимсираб яқин борди: - Раъно, кеча яқинлармизни театрга олиб бориш ҳақида тузган режаларимиз тагига олди шекилли. Бугун шаҳар айланишса шу билан кечга бориб толиқиб қолишади. - Рост. Толиқиб қолишлари табиий. Ҳеч қиси йўқ. Эрта ҳам бор- ку? Бугунги режани эртага амалга ошира қолармиз. - Насиб қилса. Ҳа Раъно, кечаги ёрдаминг учун яна бир бор раҳмат.Устозим сен инглиз тилига қилган таржимангни жуда мақтаб ёзибдилар. - Шундай ҳурматли инсонга кичкинагина меҳнатим ёққанидан ҳурсандман,- зумда оппоқ юзларига қизиллик югурди Раънонинг, - агар яна шунақа ёрдам керак бўлса бажонидил. - Берган ёрдаминг кичкина эмас, жуда салмоқли эди,- жилмайди Нодир, - ҳай майли. Раъно, мен бироз дам олмоқчи эдим. Сен ҳам бу ишларингни йиғиштир. Мана бир неча кундан буён тиним билганинг йўқ. Озроқ дам олсанг зарар қилмайди. Отам ҳам шуни тайинлаб кетдилар. - Хўп,- ортиқча гап-сўзсиз Нодирнинг таклифига кўнақолди Раъно, - шугина идишлар қолди . Ювиб олай, кейин... Бирор нарса керак бўлса айтарсиз... - Яхши,- хонасига йўл олди Нодир. У хонасига тезроқ етиб олиб кўнглига туккан режасини амалга оширишга шошиларди. Нодирнинг нияти дам олиш эмасди. -51- Нодир ёлғиз қолишга ва Раънонинг кўнгил кундалигини ўқишга шошиларди. У кеча Раънонинг қийинчиликда кечган болалиги ҳақида ўқиб қаттиқ таъсирланган эди. Унинг болалик вақтида отасининг йиқилиб тушиб умуртқа суяги сингани, шу сабаб узоқ йиллар тўшакка михланиб қолгани, рўзғорнинг бутун юки онасининг нозик елкасига тушганлари ҳақида таъсмрланиб ўқиганди Нодир. Раъно матонатли бўлишни онасидан ўрганган экан. Тўнғич қиз бўлганлиги сабаб онаси билан уйлари яқинидаги ошхонада идиш ювган, сабзавотларни арчиб тўғраган, орада иш вақти тугагач ошхона полини ювишган ҳам шу Раъно экан. Отаси орадан тўрт йил ўтгач оёққа турган, бироқ оғир ишга ярамаган, ўтирган жойида турли хил саватлардан тўқиб рўзғорига мадор бўлган инсон экан. Шунча меҳнат, машаққатларга қарамай Раъно мактабни қизил шаҳодатнома билан тугатган ва миллий университетнинг филология йўналишига ўқишга кирган экан. Нодир кундаликни келган жойидан ўқий бошлади... "- Фатҳулла ака ажойиб йигит эдилар. Уйимизга совчилари келганда мен ўн тўққиз ёшда эдим. Турган гапки, бу ёшда ҳали турмушга чиқиш ҳақида ўйлаб ҳам кўрмаган эдим. Режаларим орасида "турмушга чиқиш" деган бўлимнинг ҳатто ҳомаки нусҳаси ҳам йўқ эди. Бироқ, ҳар доим ҳам бандасининг ўйлаганлари бўлавермас экан. Аллоҳнинг режалари ҳамиша гўзал ва хайрларга тўла бўлишини мен кейинроқ тушуниб етдим. Сабаби... Сабаби кўп ўтмай оила бошлиқларимизнинг розиликлари билан тўйимиз бўлиб ўтгач у инсоннинг жуда ҳам меҳрибон, саҳоватли, ота-онасининг ҳкрматини жойига қўядиган мард, ўктам йигит эканликларига гувоҳ бўлиб тақдиримдан рози бўлгандим. Мен Фатҳулла акам билан ўтказган ҳар бир онимда бахтга кўмилиб яшадим десам ёлғон гапирмаган бўламан. У киши мени оналари, опа-сингиллари билан бир қаторда тенг яхши кўрардилар. Ойижон ҳам меҳрда қуёш каби қалби қайноқ, оромижон аёл эдилар. Бир кам дунё экан. Шунча яхшиликлар ичида йиллар кўнглимга кемтиклик сола бошлади. Фатҳулла акам билан турмуш қурганимизга уч йил тўлай деса-да, биз фарзандли бўлмас эдик. Дастлаб бу ҳолат унчалик сезилмаган бўлса-да, кейинги йиллар айнан шу сабабни пеш қидиб одамлар бизнинг ҳаётимизга суқулиб кира бошладилар. Улар ўзларича бизга маслаҳат берадиган, бу маслаҳатлари эса юрагимизга игна қадаган каби таъсир кўрсатадиган бўлиб қолганди. Кунлардан бир куни Фатҳулла акам мени бир яқин синфдош дўстларининг никоҳ тўйига олиб бордилар. Мен тез орада у кишининг синфдошларини аёллари билан танишиб чиқишиб кетдим. Тўй авжи қизғин палласига етганда Фатҳулла акамнинг кайфи тарақ бўлиб қолган дўстларидан бири Мурод биз аёллар ўтирган столга яқинлашиб: - Келин, бу дейман Фатҳуллага айтинг, сиз билан туни билан шаҳмат ўйнайвермасин!? Бўлмаса биз-ку майли, фарзандли бўлишда бугун тўйи бўлаётган Олимжондан ҳам кейинги ўринга тушиб кетади. Ҳар доим аълочи бўлган дўстимизга бундай мағлубият ярашмаса керак. А лаббай? - деб қолди. -52- Мен шунча одамнинг ичида уятдан ер ёрилмади-ю, унинг тагига кириб кетай демадим. На жавоб беришга юзим чидар, на ўрнимдан туриб даврани тарк этишга мажолим чидар эди. Яхшиям бахтимга Фатҳуллаакам бор эканлар. Улар кутилмаганда пайдо бўлдилар ва синфдошлари Муроднинг башарасига бир уриб ерга чўзилтириб қўйдилар. Шу тариқа Муроднинг зумда уни ўчди. Фатҳулла акам эса оғайниларининг тўйини бузмаслик учун яна бироз тўйхонада қолишимизга қарор қилгандилар. Кўп ўтмай меҳмонлар шўх мусиқага рақс тушиш учун даврага тушганларида Фатҳулла акам мени қўлимдан етаклаб тўйхонадан олиб чиқиб кетдилар. Шу куни илк маротаба Фатҳулла акамнинг елкаларига бош қўйиб йиғладим. Йиғлай-йиғлай жавобимни беришимни сўрадим. - Ажойибсан-а, Раъно,- Фатҳулла акам жавобимни бериш ўрнига маҳзун кулимсирадилар,- ҳатто айб қай биримизда эканлигини билмасдан ҳам жавобини сўрайдими одам? Шу вақтгача бундоқ туззук-қуруқ шифокор кўригидан ҳам ўтганимиз йўқ. Майли, аввал кўрикдан ўтайлик, таҳлил натижаларига қараб бир қарорга келармиз. Жавобингни беришга келсак битта нарсани ваъда бераман. Агар таҳлил хулосасига кўра фарзандсизлигимизга сабабчи мен бўлсам, йўлингни тўсмайман. Жавобингни ўша куннинг ўзидаёқ берганим бўлсин. Мен Фатҳулла акамга ортиқча эътироз билдирмаган бўлсам-да, ўзимча бир қарорга келиб қўйгандим. -53- Агар айб менда бўлса... Унда мен мард бўлишим керак... У кишинг бахтлари учун йўлни бўшатишим керак. Мен сабаб у кишининг турмушлари маҳзун ўтмаслиги лозим... Шу қарорга келишим билан жон-у жаҳонимга ўт кетди, менинг Аллоҳ тақдир қилган умр йўлдошимдан воз кечишим шунчаки бир қарор билан амалга ошадиган қўядиган жўнгина иш эмас экан. Мен тақдиримизнинг давоми қандай кечишидан бехабар ҳолда рашк оловида куя бошладим. "Бошимга келиш, келмаслиги ноаён бўлган кундош азоби шундай аччиқ бўлса, бу савдо тақдиримга битилган бўлса ақлдан озар эканман-да!?" деб ҳар сафар қайта-қайта ич-этимни ея бошлардим. Бироқ кўп ўтмай... Фатҳулла акам билан ўртамизда бўлиб ўтган ўша кунги суҳбатдан сўнг иккаламиз шифокор қабулига бордик. Шифокор тавсияси билан юрагимизни ҳовучлаб керакли таҳлилларни топширдик. Таҳлил натижаларини олган вақтда эса иккимиз ҳаи ҳайратдан донг қотдик. Унга кўра ҳар иккимиз ҳам мутлоқо соппа-соғ эканмиз. Соппа-соғ... Ўша куни Фатҳулла акамнинг елкаларига бош қўйиб узоқ йиғладим. Демак, ҳали умид бор экан... Фарзандли бўлишимизга... Бирга яшаб қолишимизга... Ахир мен... уларни қанчалик яхши кўришим бир ўзим, бир Аллоҳга аён эди... Фатҳулла акам Аллоҳ изни ила осмон никоҳимиз кўкдан ерга тушган, Қодир Эгам тақдиримга раво кўрган, чимилдиқда менга вафодорлик ваъдасини берган тан маҳрамим эдилар... Якка-ю ягонам... Чимилдиқда олис юртга Учди ҳушим-а... Ёр-ёр... Мажнунтолдек ҳам бошимга-ей Қўнди қушим... Ёр-ёр... Чимилдиқда туғилган муҳаббатим... Ёр-ёр... Йиғламагин ой юзлигим-ей, Менинг баҳтим... Ёр- ёр.. Шу куни икковимиз яна дунёга қайтадан келгандек бўлдик, ҳаётга умид кўзи билан қарай бошлагандик. Ростини айтаман. Уларсиз бир куним тугул, бир дақиқамни ҳам тасаввур қила олмас эдим. Агар шу туйғунинг исми севги бўлса, менинг Фатҳулла акамга нисбатан бўлган севгим дунёдаги энг беғубор, энг бетакрор севги эди... Мен Фатҳулла акамга турмушга чиққунча қадар бирор бир йигитга кўнгил бермаган эдим. У кишига турмушга чиққанимдан сўнг эса улар ҳаётимнинг мазмунига айланган эдилар... Менинг Фатҳулла акам... -54- Ўша синфдош оғайнилари Мурод ака менга фарзанд ҳақида писанда қилган куни илк бор Фатҳулла акамдан ажралиб қолишим мумкинлигини ўйлаб даҳшатга тушиб қолган эдим.       Шифокор ҳузурида олинган хулосадан сўнг эса у кишига бўлган севгим янада оловланди. Демак,  ҳали умид қилса бўлади. Демак,  биз ҳам энг олий неъмат фарзанд неъмати билан сийланишимиз мумкин... Шу алфозда қиш ўтиб баҳор кириб келди.       Бир куни Фатҳулла акам ишга отланар эканлар  "Раъно, сингилларим билан бир бўлиб  тандирда  кўк сомса ёпсангларинг-чи а?  Баҳор келиши билан одамни кўнгли хилма хил егуликларни тусаб қолар экан..."  деб қолдилар.     Улар кўк сомса дейишлари билан оғзимнинг суви келиб кетди. Ҳақиқатда ўзимнинг ҳам бир неча кундан буён кўк сомса егим келиб юрган эди.     Шу куни мактабда дарсим йўқ эди. Тушгача уйларни саранжом қилиб олгач ҳотиржамлик ва зўр иштиёқ билан кўк сомсанинг хамирини тайёрлашга киришдим. Қайсингилларим эса ялпиз-у, исмалоқ олиб келиш учун кўча бошидаги бозорчага чиқиб кетишди.     Аммо шу куни кўк сомса қилиш ҳам, ейиш ҳам бизга насиб қилмаган экан.  Бирин-кетин кўчадан бор овозида "акам"лаб додлаб келаётган қайинсингилларимни кўриб аввалига ҳеч нарсага тушунмадим. Кўп ўтмай  Фатҳулла акамнинг автоҳалокатга учраганларини эшитиб эсимдан оғай дедим. Аммо шунда ҳам кўксимда "Фатҳулла акам тириклар, фақат у ер бу ерлари шилингандир ?"  деган милтираган илинж бор эди.   Бу илинж ҳам кўп ўтмай чиппакка чиқди. Фатҳулла акам касалхонага олиб кетилаётган вақтда йўлда жонлари узилибди. Пешинда узилган Фатҳулла акамнинг жасадларини қош қорайганда уйга олиб келишди. Бу вақтга келиб уйимизда гўё қиёмат қўпгандек эди. Фатҳулла акамни бомдодга чиқаришди. Тобут лопиллаб эшикдан чиқиб кетаётган вақт ҳушимни йўқотдим. Кўзимни очганимда ўзимни оппоқ шифтли касалхонада кўрдим. Мен Фатҳулла акам билан бирга ҳали бунёд бўлганидан на отаси, на мен онасининг хабари бўлмаган бир ойлик фарзандимдан ҳам айрилган эдим..." Чимилдиқда олис юртга     Учди ҳушим-а...     Ёр-ёр...     Мажнунтолдек ҳам бошимга-ей     Қўнди қушим...     Ёр-ёр...    Чимилдиқда бўз тўрғай, Бўзламасин... Ёр-ёр... Ишқдан куйик бағримни, Тиғламасин... Ёр-ёр... Ишқдан куйик бағиргинам тиғланди-ей, тиғланди... -55- 🔳 🔳 🔳 Нодир Раънонинг "Кўнгил кундалиги" даги ушбу сатрларни ўқир экан юраги эзилиб кетганидан кафтларигача тер босди. "Бояқиш Раъно,- чуқур тин олди Нодир, - болалиги ўзи қийинчиликда, меҳнатда, машаққатда ўтган бўлса. Турмуш қуриб оғзи ошга етганда яна бурни қонаган экан-да... Ёзган ҳар бир мисраси ҳазин куйланаётган қўшиққа ўхшайди. Ўша эри Фатҳулла... Қандай инсон бўлган экан-а? Раъно эрини қаттиқ севганидан унинг жуда яхши йигитлиги сезилиб турибди. Эссиз шундай муҳаббат... Эссизгина-я... Номардларга, ёлғончилар, риёкорларга тўла бу дунёда кўнгли тоза бу икки ёшнинг муҳаббати яшаса нима қиларди? Эҳ, бири кам дунё!? Сенинг каминг битгунига қадар инсон умри поёнига етиб кетаверар экан-да!? Эҳ, Нодир, сен қачон инсонларни бор борича таний олар экансан-а? Мана бир неча кун аввал Раънони бойликга ружу қўйган, шу сабаб Лайлонинг ўрнига роль ўйнаб беришга рози дарди пул бўлган жувон дея ич- ичимдан ғижинган, ҳатто нафратланган ҳам эдим. Энди эса... Йўқ! Бу аёлнинг дарди пул эмас! Унда нима? Қани кундаликни давомини ўқий-чи, балки саволларимга жавоб ҳам айнан шу ердадир? 🔳 🔳 🔳 " Фатҳулла акамни тупроққа топширгач, турли гап-сўзлар урчиб кетди. Қарчиғайдек ўғлидан айрилиб ўзи бир аҳвол бўлиб қолган қайнона, қайнотамга ақл берувчилар кўпайиб қолди. Бошланишига "Аёл киши эри ўлгандан сўнг идда сақлашини маъноси нима биласизми? Идда муддати аёлнинг эридан ҳомиладорлигини билиш учун белгиланади. Шифокорлар Раъноингизни боласи тушган дедими, демак идда сақлашига ҳожат йўқ. Бемалол уйига жўнатиб юбораверинг" дея маслаҳат берувчилар кўпайди. Тавба, бундай маслаҳат берувчиларга суюкли ёридан айрилиб ўз ёғига ўзи қоврилиб, кунлари бир алфозда ўтаётган келинчакнинг дарди бир пул эдими? Шунчалар осонми тул қолган жувонга ҳукм бичиш? Яхшики, ойижон ҳам, додажон ҳам бамаъни инсонлар эдилар. Улар менда Фатҳулла акамни сиймосини кўришар эди чоғи, жавобимни бериш ҳақидаги гап-сўзларга парво қилмадилар. "Раъногулим уч қизимнинг тўнғичи,- дедилар ойижоним,- она ҳам ўз қизининг жавобини берар эмишми? " Бироқ... Аёл киши учун эр дегани ўқ ўтмас қўрғон бўлар экан. Эридан ажрадими, тамом. -56- Истаган одам аламини олиш учун нишон бўла олар экан бева аёл деганлари. Нафратларни, ғийбатларни, туҳматларни қабул қилгувчиси бўлар экан бечора бева аёл. Айниқса ҳали у тенгилар турмушга чиқмаган ота-онасининг бағрида яйраб, яшнаб юрган бўлса... Тўғри аламини бевалардан олиб ўз тафтини босувчи бундай гумроҳ инсонлар кўпчиликни ташкил қилмас , бармоқ билан саноқлидир балки. Бироқ ана шу уч-тўртта инсонлар бир бечора муштипар, кўнгли ярим аёлнинг жонидан тўйдиришга етарли бўлар экан-да... Фатҳулла акам дунёдан ўтганларининг учинчи ойида мен шўрликнинг бошимга яна бир савдо тушди. Қариндошлиги айни дамда ёдига тушиб қолган қайнотамнинг аммалари "Раъно келинингиз ёмон келин эмасди, уни қўлдан чиқариб кейин пушаймон бўлманг. Камига ҳомиладор ҳам бўла олиши маълум бўлди. Демак, " Туғмас" деб ҳавотир олишга ҳожат ҳам йўқ. Шундай экан уни ортиқча ҳаражатсиз енг учида қайниси Файзуллага никоҳлаб берсангиз нур устига аъло нур бўларди" дея қулоқларига қуя бошладилар. Нима эмиш ота-боболаримиздан қолиб келаётган урф-одатлар эмиш бу таҳлит ишлар. Қани энди бир мард топилсаки айтса: "Тинчлик-омонлик замонида йигитга қиз, аёлга эр қаҳатми , шу ёшларга ёпишмай ўз ҳолига қўяқолсангиз асакангиз кетмайди" деб. Оҳ, у кунлар... Кўз ёшларсиз йиғим тўҳтамаган, сукутимда бор додим жам бўлган, инсон бўлиб сонда йўқ, аёл бўлиб қаторда йўқ у кунлар... Ўзимдан бир ёш кичик қайнимга мени раво кўрганларга бу хонадонда иккинчи қайта келин бўлиб қолиш-қолмаслигим нима учун керак, ҳали ҳануз тушунмайман. Уларнинг айтиши бўйича бир кўнгли яримнинг кўнглини олиш савоб эмиш. Бироқ... Ҳали эт олмаган ярамга ништар санчавериш инсофдан бўлармиди? Бу келин камсуқумгина экан деб билган режаларини тузиш одамгарчиликнинг қайси қолипига тушар экан... Шунда мендан аввал ойижонни тоқатлари тоқ бўлди. Улар ҳудди ўзларига ўхшаш феълли, катталарнинг измидан чиқмайдиган юввош қайнотамни ўртага олиб шундай аюҳаннос солдилар-кии... -Фатҳулламнинг қабри совишига қўйиб берасанларми йўқми? - жазавага тушиб бақирдилар улар ўзларини идора қила олмай эрларини сансираганча,- ё Раъноимнинг боши эшикдан чиқиб кетяпти деб ўйлаяпсанларми? Бор айт ўша аммангга! Бу уйдагиларнинг ҳам елкасидагини номи бош- қовоқ эмас деб! Озгинагина чидасаларинг, мен ҳам Фатҳулламни изидан кетиб қўшмозор бўламан. Ана ўшанда билган ҳолваларингни битта қилиб ейсанлар! -57- Улар шундай важоҳатда мен томонга ўгирилдилар: - Тур, қизим, нарсаларингни йиғ! Кўряпсанки, бу ерда сенга тинчлик йўқ! Бир эринг ўлиб бошингга минг хўжайин келди. Менга қолса шу гапларни гапириш ўзимга раво эмас. Бироқ юрагимдагиларни айтиб енгиллашмасам бўлмайди. Қаро ерга битиб кетган болагинам Фатҳуллани қандоқ яхши кўрганингни ҳамма билмасаям мен биламан. Бу гапларни эшитиш сенгинага қанчалик оғирлигиям ўзимга маълум. Кўряпсан-ки, одамларнинг сени тақдирингга ҳукм бичишдан бошқа қиладиган ишлари қолмади. Қизим,ҳозирда мен учун энг маъқули сени ота-онангга топшириш бўлиб кўриняпти... Уларнинг бағрида одамлар қадрингни бунчалик топташга ҳадлари сиғмаса керак. Ҳар ҳолда у хонадонда келин эмас қизсан. Кимлар учун бу катта аҳамиятга эга. Юр болам, нарсаларингни йиғайлик... Ойижон мени бошлаб чиқиб кетдилар. Додажон эса уларга "Ҳой, нима қилаяпсан?" дея бир оғиз эътироз билдирмадилар. Мен хонадан чиқиб кетган бўлсам-да, ортимиздан додажонни юм-юм йиғлаётганларини қалбан сезиб турардим. Эртаси куни чошгоҳга яқин мени бир юк машинасидаги кўч-кўлоним билан қизлик уйимга ташлаб кетишди. Мен билан бирга келган ойижоним ота-онамнинг қаршисида "Чорасизман" дея узоқ йиғладилар... 🔳 🔳 🔳 Нодир эшикнинг оҳиста чертилганини эшитиб телефондан бош кўтарди: - Ҳаа?! - Тушлик қилиб оласизми? -Раънонинг овозидаги журъатсизлик Нодирнинг юрагини янада ўртади - Ҳозир чиқаман...- Нодирнинг овозидаги титроқ ўзига ҳам яққол сезилгандек бўлди. У ўзини қўлга олишга ҳаракат қилиб ошхонага йўл олди. - Сенга дамингни ол дегандим-ку, -деди Нодир ошхонадаги безатилган дастурхонга кўзи тушгач - Мен овқат пиширмадим, борини иситиб дастурхонга тортдим. Ахир бўш қоп тик турмайди. Нодир Раънонинг ўзини оқлаган каби қайтарган жавобига нисбатан стол устига ишора қилди: - Ҳаа, ҳеч нимага уринмаганинг кўриниб турибди. Икки хил салат тайёрлабсан. Яна мана бу антиқа шарбат. - Ҳа буларми? - мулойим жилмайди Раъно, - булар шунчаки ижод. Аслида буларни тайёрлаб дам олдим десам ҳам бўлади. Олинг ош бўлсин. - Кел бирга овқатланамиз. - Сиз еяверинг. Менинг ҳозир иштаҳам йўқ,- "Менга ноқулай" дейишга ийманди Раъно - Раъно, кеча менга қанча ёрдам бердинг. Энди тушликка таклиф қилсам илтимосимни қайтармагин. Ўйлайманки, биздан яхши дўст чиқади. - Ҳақиқатда иштаҳам йўқ. Менга узр,- Раъно Нодир билан бир дастурхон атрофидан жой олишга юраги дов бермаётган эди. - Раъно. Биласанми, шу кунларда бир кўнгилдошга жуда муҳтожман. Кимдир дардимни эшитса-ю, бирор бир йўл кўрсатса... Ота-онамга бу ҳақда гапириб юракларига шубҳа-ю гумон оралатгим йўқ. Дўстлар эса...Уларга ҳам бу ҳақда гапира олмайман... -58- Нодирнинг иқроридан сўнг Раъно унинг тўғрисидаги стулга оҳиста чўкди. - Кўнглингизни нимадир ҳижил қиляптими, Нодир ака? Нодир унга ҳомуш тикилиб бош силкиди : - Ҳаа... 🔳 🔳 🔳 #январ_Дубай - Ҳов, менга қара,- асабийлашганча Лайлога сўз қотди Зуля,- вақт тушдан ўтиб кетди. Шу пайтгача ўндан ортиқ эскиз чизиб бердим. Аммо бирортаси сенинг нозик кўнгилчангга ўтиришмади. Энди бу ёғига менга дам. Қорним ҳам очиб кетди. - Уфф, сабр деганни билмайсан сен, - бадтар асабийлашди Лайло, - ўзи кайфиятим тушиб турганда сени харҳашаларинг ортиқча. - Бунақада иш битмайди,- деди Зуля,- сен бирорта яхшироқ мутахассисдан ёрдам олмасанг бўлмайди. Туззукроқ маслаҳат берадиган бирорта танишинг йўқми? - Шу вақтда кимни топаман-у, кимга мақсадимни тушунтираман,- чўзиб уфф тортди Лайло,-бу ёқда вақт кетяпти, вақт. - Мен хонага у бу егулик буюртирсаммикан? Ўлгудек қорним очқади.Сен нима ейсан? - Илтимос, мени ўз ҳолимга қўй,- деди Лайло Зуляга жавобан,- иложи бўлса ташқарига чиқиб овқатланиб келсанг заб яхши иш қилган бўлардинг. Мен ўзим бироз ёлғиз қолсам дегандим. - Как хочешь?! - бепарво елка қисди Зуля,- мен кетдим бўлмаса. Лайло Зуляга жавоб қайтармади. У Зуля хонадан чиқиб кетганда меҳмонхонадаги диванга ҳорғин чўзилди. "Уфф,- ўйлади Лайло алам билан,- керакли ғояни юрагим билан ҳис қиляпман-у, аммо калаванинг учини топа олмаяпман. Нима қилсам экан!? Нима қилсам экан-ааа... Бирдан Лайлонинг чеҳраси ёришиб кетди. У ўзи яқиндагина ўйлагани ўша "калавани учи" ни топган эди. Лайло дивандан ирғиб туриб ноутбуки турган столга интилди. -59- У Раънонинг "Соғинч дафтари" каналига уланиб тегишли постни топиш учун керакли сўзлардан "қидирув" берди. -Ҳа! Мана топдим,- Лайло Раънонинг ёзганларини "ютоқиб" ўқий бошлади: "Ҳар бир инсонда бўлгани каби ҳар бир мамлакатнинг ҳам ўзлигини англатишда ўз ташриф қоғози бўлади. Жаҳон саҳнида ўзбекнинг ўзбеклигини билдирадиган энг биринчи деталь бу ўзбек дўпписидир. Аёллар борасида эса адрас-у, атласларимизнинг умрбоқийлигини таъкидламасдан ҳеч бир илож йўқ" ... Раъно ўз фикрини аниқ, лўнда қилиб ифода қилган экан. У каналга миллий либослар билан бир қаторда уларни тўлдирувчи аксессуарларнинг суратларини жойлаган экан. "Билмаган балоси йўқ бу эна қутининг,- лаблари бурилди Лайлонинг,- писмиқ бўлсаям ҳар соҳадан бир шингил бунда. Ҳали харф териб пул топади, ҳали кийим тикиб. Бир ҳисобдан шунисиям маъқул менга. Тўхта-чи, манави адрас чопон устидан елка ошириб илинган кўзасифат идиш алламбало эканми? Номи нима экан-а, буни? Қизиқ аввал аҳамият бермаган эканман бу расмга? Мана шу идишни кичик нусҳасини шаффоф шишадан ясатиб, тиқинини оч пушти гулли қилдирсам. Яна асосий қисмига атир номини ёздириб ўша ёзувни яшил баргчалар билан безаттирсам.Атир қутисини эса бирор миллий руҳда ясаттирсам. Ё кичкина чопонча шаклини бердиртирсаммикан. Ҳозир Ўзбекистонда адраснинг шунақанги кўп хиллари бор-ки. Қараб кўзи тўймайди кишининг. Шахсан ўзимга яшил-сариқ аралаш ранглиси жуда ёқади. Эссиз шу фикрлар нега аввалроқ хаёлимга келмадикан? Ахир бизнеснинг биринчи қоидаси маҳсулот кўринишининг ўзига хослигида эмасмиди? Майли ҳечдан кўра кеч яхши.Ҳали тақдимотга бироз вақт бор. Шу вақт ичида кўп нарсага улгурса бўлади. Демак, бошладик, Лайлошка" ... -60- #январ_Тошкент - Кеча сиз билан ёзган тезисимизни аслида институтда эрталабдан кечгача ёзиб тугатган эдим,- деди Нодир бир нуқтага термулганча, -очиқроғи тугатай деб қолган эдим. Аммо институтда иш вақти тугай деб қолган бир вақтда менга нотаниш бир рақамдан қўнғироқ бўлиб қолди. Ана шунда...-Нодир кечаги воқеанинг давомини Раънога батафсил тушунтириб берди. Раъно Нодирнинг ҳикоясини ажабланган ҳолда тинглар экан, чеҳрасида савол аломати зоҳир бўлди. - Нодир ака,- деди у ўйчанлик билан,- сиз ишлайдиган кафедрада ёки институтда сизни кўролмайдиган бир ёки бир нечта кимса борлиги аниқ. Кимдандир шубҳангиз борми? Нодир "билмасам" дегандек елкасини қисди: - Бу ҳақда ўйладим. Аммо бирор кишидан шубҳа қилишга асосим йўқ. - Анави сизга кофе олиб кирган йигит-чи? Исмини Амирхон деганмидингиз? Сиз билан муомаласи қандай? - Ҳа Амирхон унинг исми. Аммо ундан гумоним йўқ. У мендан бир йил кейин илмий ишини бошлаган. Ишлариям анча силжиб қолган. Икковимиз анчадан буён дўстмиз. - Айтинг-чи унинг илмий иши сизники каби оғизга тушиб қолганми? - Бу нима деганингиз тушунмадим? - Раънога савол назари билан қаради Нодир - Айтмоқчиман-ки, мана сиз ҳали илмий ишингиз тугалланмай туриб, унинг довруғи Польшагача етиб борибди. Қатор ҳамкорлик таклифлари билдириляпти. Бу ёшда шунчалик таниқли бўлиш, келажакда бундан ҳам ортиғига эришиш эҳтимоли баъзи инсонлар кўнглида ҳасад оловини ёқиши мумкин. Қолаверса Амирхон олиб кирган кофе кўп ўтмай қўлёзмангиз ва ноутбукингиз устига тўкилиб қолиши ғалати. Тўғри бу гумон. Гумонни иймондан айиради дейдилар. Бироқ шу билан бирга бундан бу ёғига эҳтиёт бўлиб қўяверганингиз яхши дейман-да. Сизга яна битта савол берсам майлими? - Беринг,- бетоқатланди Нодир - Сиз бир кун ичида қўлёзма тайёрлашингиз ҳақида кимлар биларди? Нодир елка қисди: - Авваламбор устозим Яраш ака. Ундан кейин бу ҳақда Амирхонга тушлик вақтида айтгандим. Иш шошилинчликдан бошқаларга айтишга фурсат бўлмади ҳам. Яраш ака ҳам Амирхонга айтган бўлишлари керак. Сабаби улар менинг шу кунги икки пара дарсимни ўтиб туришни унга тайинлагандилар. - Ҳамма жойдан Амирхоннинг номи чиқиб келавериши сизга ҳам қизиқ туюлмаяптими? Аммо олдиндан айтиб қўяй, бу бутунлай нотўғри гумон бўлиши ҳам мумкин.Ҳай майли, барчасини вақт кўрсатади. Сиз бу ёғига эҳтиёт бўлсангиз бўлгани. -61- Нодир ака, мен талабалик вақтимда кафедрамиздаги бир устозимга ёзув- чизув ишларига ёрдам бериб юрардим. Профессор Наима Фозиловна эди у кишининг исмлари. Мен у пайтлари орзулари бир олам, осмонларда учиб юрган қиз эдим. Ўзимча ўқишни битиргач яна олий таълимнинг кейинги босқичига ҳам ҳужжат топширмоқчи, келажакда университетда Наима опага ўхшаб дарс беришни ният қилиб юрардим. Аммо орзу бошқа, ҳаёт бошқа экан. Кўриб турибсиз-ки, қаршингизда турган инсон университет ўқитувчиси эмас. Ҳозир сизга сўзлаб бермоқчи бўлган ҳикоямнинг кириш сўзлари эди бу. Бир куни кафедрада ажаб гап-сўзлар тарқалди. Биласизми, четдан қараганда олийгоҳда ишлайдиган олимлар ҳар қандай қусурлардан ҳоли, ҳаётнинг энг пешқадам инсонлари ҳисобланишади. Мен ҳам илм аҳллари кўнгиллари пок, бошқаларга фақат яхшилик соғинадиган инсонлар деб ўйлар эканман. Илм излаш игна билан қудуқ кавлашга қиёсланади. Бу ишнинг заҳматини илм билан шуғулланадиган инсонлар яхши билишади. Ҳақиқатдан олганда ҳам шундай. Бироқ танганинг иккинчи томони бўлгани каби бу соҳага обрў, мансаб, пул илинжида қадам ташриф буюрганлар ҳам кириб қолиши мумкин экан. Кафедрамизда Саттор Назаров исмли бир олим докторлик ишини ёқлаганда, унинг иши шов-шув бўлиб кетганди. У киши адабиёт соҳасидаги анча мунозарали бир мавзуни ёритиб, воқеаларни ўз ўрнида таҳлил қилиб, масалага ечим топиб берган эдилар. Иш кўлами тегишли соҳада жуда ҳайратланарли бўлганлиги учун шу мавзу юзасидан тез орада фан доктори илмий даражасини олган Саттор Назаровни ишлари нуфузли мукофот олиш учун тақдим этилади. Шунда кўролмаган бир гуруҳ ҳамкасблари қандай қилиб бўлмасин мукофотни йўлини тўсиш пайида бўлишади.Сабаби бу мукофотни олган ҳар қандай олим хизмат пиллапояларидан тез орада кўтарилар, нуфузли ташкилотлар назарига тушиши кафолатланар экан. Шунда бир гуруҳ ҳамкасблари Саттор Назаровнинг ёш аспирант шогирдига айтиб туриб бир хат ёздириб тайёрлатишади ва мукофот бериладиган кенгашга жўнаттиришади. Аслида ёшгина шогирд ҳам булар қўлида ўйинчоқ бўлаётганини билмайди. Мунофиқлар томонидан ёздирилган хатда шогирд тилидан "Мен ҳам Саттор Назаров билан бир қаторда сизлар мукофотламоқчи бўлган ишда теппа- тенг изланиш олиб борганман. Мазкур илмий ишнинг бир қисми бевосита менинг фан номзоди даражасини олиш йўналишидаги мавзуим ҳисобланади.Сиз кенгаш аъзолардан шуни илтимос қилиб сўраб қолардим-ки, ҳақли равишда каминанинг исм, фамилиясини ҳам мукофот олувчи устозим билан бир қаторда рўйҳатга қўшиб қўйсангиз. Ўйлайман-ки, сиз томондан қилинган бу саъй-ҳаракат келажакда илм-фан ривожи ва изланувчан менингдек ёшлар тақдирида ясалажак ижобий бурилишлар учун муносиб ҳисса бўлиб қўшилади. Ҳурмат ва эҳтиром билан Фалончи" қабилидаги сўзлар ёзилган эди. Шу хат орқали ғаламис дўстлар ўз мақсадларига етишни кўзлагандилар ва бунга эришадилар ҳам. Мукофот берувчи кенгаш аъзолари "Устоз ва шогирд ўртасида бундай келишмовчилик олиб чиқадиган илмий ишни тақдирламаган маъқул" деган хулосага келадилар ва унинг ўрнига бошқа олимнинг ишини тақдирлайдилар. Ўшанда бу воқеа университетда жуда катта шов-шув бўлганди. Саттор Назаров ўз дўстларидан бу қадар тубанликни кутмаган эди. У мукофот олмагани учун эмас, балки эл-юрт олдида қадри бу таҳлит топгалгани учун кучли инсультни бошидан кечиради, тўшакка михланиб қолади. Кўп ўтмай оламдан ўтади. Уни бу кўйга солган "ҳамкасб"лари эса ҳамон ишлаб юришибди. Ойнаи жаҳонда ҳамон оғзиларини тўлдириб меҳр, оқибат, инсон қадри ҳақида жўшиб, жўшиб маъруза ўқишмоқда. Мана шунақа гаплар, Нодир ака. Бу дунёда ҳаммадан ҳам кучли истеъдод эгаларига қийин. Истеъдоди йўқлар эса ҳар қанақаси ўз йўлларини топиб оладилар. Энди менга руҳсат. Кечки таомга бирон ширин таом ижод қилай мен ҳам, - Раъно юзига фотиҳа тортганча ўрнидан қўзғалди,- ҳадемай додажон, аяжонларим келиб қолишади. Нодир эса ўрнида хаёл сурганча ўтириб қолди. -62- "Лайло Дубайда нима қилаётган экан? - Нодирнинг ҳомуш кайфияти уни Лайло томон бошлаб кетди,- кетганига бир неча кун бўлган бўлса ҳам уч марта ҳол сўрашиб хабарлашдик холос. Бу ёқда менинг илмий ишимда шунча ўзгариш. Кейинги икки кунни-ку айтмаса ҳам бўлади. Лайло бахтимга яхшиям Раънони қолдириб кетган экан. Эҳ, Раъно, Раъно... Шу кунларгача бошингга не-не савдолар тушган экан-а? Очиғи сенинг кўнгил кундалигингни ўқиш менга жуда оғир ботмоқда. Бироқ кечмишингга шу қадар қизиқяпман-кии... У ерда мени энг қизиқтирган саволга ҳам жавоб топилишига умидворман, яъни Лайлонинг ўрнини эгаллаб туришга сени нима мажбур қилди экан?! Биламан-ки, сен бундай таклифга ўз ўзидан кўниб қўяқоладиган аёл эмассан... Йўқ, сен бутунлай бошқачасан... Сендай кўнгил инсонлари ҳозирда жуда кам... Бойлик, мансаб, соҳта обрў илинжида, пул дардида юрган минглаб инсонлар ичида сенингдек кўнгил одамини учратишнинг ўзи бир мўъжиза мен сенга айтсам... Нима учунлигини билмадим-у, аммо мен сени жуда кўп вақтдан буён танийдигандекман. Лайло ҳам кетар чоғи "Сизни дугонамдан рашк қилмайман, у ҳам сиздек ўласи одамови, ичимдагини топ, камгап ва зерикарли аёл" деганди. Лайло бир нарсада адашган эди . Уммон сиртидан сокин кўрингани билан бағрида не дур-у жавоҳирларни асрайди... " 🔳 🔳 🔳 - Ўзиям ўн ёшга, йўқ ўн беш, йигирма ёшга ёшарган бўлдим, - кўча эшикдан кириб келган лўппи юзли Қалдирғоч амманинг кайфияти жуда чоғ эди, - тағин мен анойи акам "Юр, Қаддирғоч, санга Тошкандни бир кўрсатиб келай" десалар ўзимча ноз қилибман. "Қишни куни уйимда оёғимни узатиииб китобимни ўқиб ўтираман, сиз билан янгамни ўртасида Қоработир бўлиб менга нима бор?" дебман-а?! Яхшиям ҳоли жонимга қўймаган экансиз, ака? Бирам баҳри- дилим очилди-ей, бирам баҳри дилим очилди. Бир томонда Лайложон кунда юз бор аммажонлаб айланиб ўргилади, бир томонда сиз билан янгам мени ёнларизга солиб талтайтириб, эркалатиб олиб юрибсизлар. Қариганда роҳат кўриш деганлари шу бўлса керак-да. - Ассалому алайкум, додожон, аяжон, аммажон. Яхши айланиб келдингларми? - Ваалайкум ассалом раҳмат, болам,- Ҳомид ака савлатига яраша виқор билан жавоб қайтарди,- сен билан Нодиржонга майда-чуйда олиб келдик. Норин, кабоб , яна хўл мевалар... - Раҳмат, додажон. Ичкарига киринглар,-жилмайди Раъно,- сал аввал термосга кўк чой дамлаб қўйгандим. Ҳозир айни тобига келиб қолгандир. - Ниманинг ҳиди келяпти, қизим? - Раҳбар ая қўлидан егуликларни олаётган Раънодан сўради - Келишингизга чўзма лағмон тайёрлаб қўйдим. - Биз сенга дамингни олгин демабмидик,- норозиланиб боқди Раҳбар ая,- мундоқ қарасам ўзингга етгунча қулоқсиз экансан. -Дамимни ҳам олдим, аяжон. Аслида мен ошхонада ижод қилиб дам оламан. Қани кийимингизни алиштириб чиқинглар-чи, бугунги ижодим баҳоингизни кутиб турибди. - Умрингдан барака топ, қизим,- деди кечки таомланиш вақти Қалдирғоч амма лағмондан татиб кўрар экан,- анчадан буён бунақа ширин лағмон ичмагандим. Хамириям хамир эмас нақд кокилнинг ўзи бўпти.. Ростини айтсам "Нодиржон Тошканддан ўзига келин топибди" деган хабарни эшитганимдан буён кўнглим алағда эди. Ўзимча Тошкандни қизларини қўлини совуқ сувга уришга малолланадиган оқбилак, таннозхон, ойимча деб ўйларканман-да?! -63- Бу фикр бир мени хаёлимдан ўтмагани аниқ. Аммо бу ерга келганимдан буён Нодиржоннинг тоълеи кулиб, пешонаси ярқираганига тобора ишонч ҳосил қиляпман. Сени дунёга келтириб, вояга етказган, таълим-тарбия берган ота-онангга минг раҳмат. Агар улар чет элда бўлишмаганида бир мириқиб суҳбатларини олар эдик. Ҳай майли, униям мавриди келиб қолар. Нодир кўз қири билан Раънони кузатар экан, Қалдирғоч амманинг сўнгги сўзларидан унинг рангги қип-қизариб кетганини кўриб ичидан зил кетди. - Қизим, - ўсмоқчилаб сўради Қалдирғоч амма аёллар ёлғиз қолишгач, - сендан бир нарса сўрасам кўнглингга оғир олмайсанми? - Сўрайверинг, аммажон,- Раъно шундай деди-ю, аммо ҳозир ўзига тегишли бўлмаган саволга жавоб беришини юраги сезиб, вужудини енгил титроқ босди. - Ман мияси айниган момонгни кечирасан-да, болам. Шу саволлар ҳеч тинчлик бермаяптида. Биламиз-ки, бу турмуш сенинг ҳам, Нодиржоннинг ҳам иккинчи турмуши.Шу десанг аввалги эринг билан нимага ажрашгансан? Агар саволим малол... - У киши оламдан ўтганлар,- деди Раъно нафаси бўғзига тиқилиб Қалдирғоч амманинг сўзларини бўлиб,- автоҳалокат туфайли... - Во дариғ... Оҳирати обод бўлсин йигит шўрликнинг. Мен бўлсам шунча кундан буён "Қайси мияси билан урушган йигит сендек қизни қўлдан чиқарди экан?" деб юрибман-а? Гап буёқда дегин? Ҳа биз хом сут эмган бандалар ана шунақа турли гумонга бориб қўяр эканмиз-да? Билиб билмай ярангни тирнаб қўйганим учун мени кечир қизим. Аллоҳнинг тақдири олдида чорасизмиз...- Қалдирғоч амма шундай деб Раҳбар ая томонга киши билмас имлади,- қизим, бу дейман аввалги турмушингдан фарзандли бўлмабмидинг? Эринг билан қанча вақт турмуш қургандинглар? - У киши билан уч йил бирга яшагандик. Улар оламдан ўтган куни... ҳомиламдан ҳам айрилганман. - Вой, болам-а? Ман мияси айниган кампирни кечир. Бўлар бўлмас саволларим билан кўнглингни буздим. - Ҳеч қиси йўқ, аммажон,- ўзини базўр қўлга олиб жилмайган бўлди Раъно,- мен сизларга ўрик қоқисидан ажойиб дамлама тайёрлаб қўйгандим. Ҳозир олиб келаман. Ухлашдан олдин ичилса юракка анча қувват бўлади. Раъно оҳиста ўрнидан туриб ташқарига йўл олди. У даҳлизга чиқиб эшикни ёпди-ю, нафасини ичига ютиб бир зум тек қотди: - Имм... Шу пайт ичкаридан Қалдирғоч амманинг ўктам овозда шанғиллагани эшитилди: - Ҳавотир олманг, янга! Келинингизни аввалам ҳам бўйида бўлган экан-ку? Мана мени айтди дейсиз, келаси йил шу ой, шу кунларга Нодиржонни ҳам боласини суйиб ўтирган бўласиз... Раъно биров устидан бир челак яхдек сув қуйиб юборгани каби эти жунжукди: - Ё худойим, -деди у зорланиб,- нима ишлар қилиб қўйдим-а?!... -64- Давоми бор

Туғилган кун Лутфия олтмишга яқинлашиб қолди. Бир умр ҳалол меҳнат қилди. Заводда ишчи эди. Турмуш ўртоғи ҳам ўзидек ишчи бўлиб нафақага чиқди. Ўғил-қизлар ҳам оддий, камсуқум бўлиб улғайдилар. Бировдан олдин, бировдан кейин дегандек. Иккита қизини эл қатори узатдилар. Мебел, сарпо-суруқ, кўрпа-тўшак, гилам-парда—бари рисоладагидек бўлди. Ҳеч кимдан бир сўм қарз сўрамадилар. Ўзи ҳам, эри ҳам пишиққина. Тежаб -тергаб йиққан пулларини сарфладилар. Ёлғиз ўғли билан опаларининг ўртасида анча фарқ бор. Ўтган йили уни ҳам уйлаб қўйдилар. Одамлар ўзгариб кетибди. Кимникига совчиликка борса, "Дом" га қиз бермаймиз,-дейди. Тавба, ҳовли бўлди нимаю, дом бўлди нима. Бир кўнгли шу уйни сотиб,шаҳар четидан ер олиб, ҳовли қурсакмикан дедилару, яна кўзи қиймади. Шу уйни ҳам завод берганди. Текинга. Баракали уйи бу. Қанча чиройли хотиралари бор бу уйда... Охири ўзига ўхшаган оддий одамлар топилди. Мана бинойидек яшаяпдилар. Аммо ич-ичидан ўзи ҳам ҳовли жой қилишни истайди. Кичкинагина боғи бўлса. Гулзори бўлса. Райҳонлар экилган супада тун ярмигача чой ичиб ўтирса.. Лутфия бомдодга турди-ю, бир лаҳза кўрган тушини эслаб қолди. Ота-онаси кирибди тушига. Болалик пайти экан. Ота-онаси ҳам ёш экан. Иккиси баравар "Укаларингдан хабар ол",-деяти. Лутфия намоз ўқиб бўлгач, балконга чиқди. Пардани тортиб, деразани очиб юборди. Юзига муздек ҳаво урилди. Шаҳар шовқини тинган, кечаси билан у ёқдан бу ёққа ғизиллаб ўтган машиналар сийраклашиб қолган. Газга чой қўйди, ҳозир турмуш ўртоғи чиқади. У яна кўрган тушини эслади. Беихтиёр укаларини эслади. Ота-онаси эрта ўтиб кетгач, эр-хотин укаларини касб-корлик қилишга, уйлантиришга киришдилар. Лутфия фидойи эди. Ўша пайтларда хатто тунги сменада ҳам ишлар, уйидан орттириб укаларига илинарди. Эрига яхши гапириб, ялиниб юриб укаларини ҳам оёққа қўйиб олди. Ҳунарманд усталар бўлди укалари. Корхоналар очиб, шогирд етиштириб, савдоларини йўлга қўйиб олдилар. Ҳозир шаҳарнинг олди. Қурилиш моллари ишлаб чиқарадилар. Шу кунда уйлар солиб, қимматбаҳо машиналарда юрадиган бўлдилар. —Адаси, уйга бориб келсамми дегандим. Раҳматлик ойим билан адам тушимга кирибдилар, —дели эрмнинг кўзига термулиб. —Бора қол онаси, —дели эри чой ҳўпларкан.. У болалиги ўтган кўчалардан юриб кетаркан кейинги йилларда шаҳарнинг тамомила ўзгариб кетганига лол қолиб борарди. Аввалги пастқам уйлардан асар ҳам қолмаган, униинг ота уйи ҳам ўзгариб кетганди. Келини уни ёқтирмайроқ кутиб олди, ёки Лутфияга шундай туюлдими? Укаси ҳа деганда келавермади, келини ҳам уни ёлғиз ташлаб қаёққадир ғойиб бўлди.. — Овқат қилаётгандим, ўтирмадингиз ҳам—мулозамат қилган бўлди келини. "Бермаснинг оши пишмас" бу иборани ичида айтди Лутфия. Эшик олдига келганида укаси келиб қолди. Айланиб, ўргилиб кўришди. Укаси шунча ялинса ҳам қайтиб уйга кирмади. —Ота-онамизни туш кўрибман, яхши экансан, укам, бора қолай, —деди Лутфия. Опаси бошқача бўлиб қолгандек туюлди укага. Ҳар доим ўктам, ишчан эдику. Озибди, елкалари букчайибди. Онасига ўхшаб қолибди. —Ўзим олиб бориб ташлайман, шошманг. Опа-ука йўл бўйи гаплашиб кетдилар. Болаликни хотирладилар... Бугун тонг бошқача отди. Эрталабдан қизлари бири олиб, бири қўйиб телефон қилди, туғилган куни билан табрикладилар. Ўғли, келини совғалар тутқазди. Дугоналари, қариндош-уруғлари қутлади. У барчанинг қутловига жавоб ёзди, кўнгли кўтарилди, аммо укалари-жондек жигарларидан хабар йўқ эди. Кун бўйи уларнинг йўқловини кутди. Шом кирди ҳам жигарларидан лоақал икки энлик хабар келмади. Бир пайт телефони жиринглади. Хайрият, катта укаси! Эсидан чиқармабди. —Опа, деди укаси ҳовлиқиброқ, ёрдамингиз керак, Боғи баҳорга келинг. Манзилни биласизми? — Тинчликми? — Сўраманг, тезроқ келинг илтимос, ҳозир манзил ташлайман, таксистга кўрсатасиз! Иложи бўлса, поччам билан келинглар, илтимос Лутфия гиналарини ҳам унутди. Дарҳол такси тўхтатиб, эри билан йўлга тушди. Қатор тушган, бир-биридан кўркам иморатлар оралаб юрар эканлар, чиройли иморат ёнида турган укаларининг машинасига кўзи тушди. Машинани тўхтатди Укалари унга қараб кулиб келарди. Талмовсираб ҳа деганда —Тинчликми?  Нима бўлди? —деб довдираётган аёлга қарата аввал каттаси қучоқ очиб кўришди, сўнг кичиги опасини маҳкам бағрига босди. —Туғилган кунингиз муборак бўлсин, Лутфия опа!-дедилар олдинма кетин, кейин аёлнинг қўлидан етаклаб  кўркам иморатга бошладилар. Катта укаси қўлига калит тутқазди. — Ҳовли муборак бўлсин. Укаларингизнинг арзимаган совғасини, қабул қилинг! —деди кўзда ёш билан. Лутфия ҳали ҳам нима гаплигига тушунмас, калитни нима қилишни билмасди. Укаси калитни поччасига  берди. Бу—Лутфиянинг орзусидаги уй эди. Бир зумгина кўз олдидан укаларини оёққа қўйгунча битта кўйлакни кечаси ювиб, эрталаб ишга кийиб кетган кунлари ўтди. Ичкаридан мусиқа садолари янграр, келинлари, жиянлари унинг  истиқболига юриб келардилар. Бу—ҳақиқий байрам эди. Ўткинчи дунёда ҳали ҳам оқибат борлигининг нишонаси эди-бу Фидойи опага муносиб укаларнинг оламга ёйгулик эзгулиги эди бу. Энг яхши туғилган кун эди— бу Феруза Салходжаева

#ФИТНА_ДАРДИ_БЕДАВО МУАЛЛИФ ШАМСИНУР 18-қисм #ФИТНА_ДАРДИ_БЕДАВО: Қалтираб кетдим. Юрагим шу қадар тез урардики ҳатто қандай нафас олаётганимда сезмасдим. -Мурод ака... Илтимос... Уни қучоғидан чиқишга уриндим. Аммо фойдаси бўлмади. Шу ҳолатда тоғ ёнбағирларини томоша қилардик. Шундай гўзаллик мана бу одамни олдида ўз тароватини йўқотганди. -Тўйдан кейин бирор ёққа асал ойига борамизми? Гапидан уялдим. Уни нимага шама қилганини яхши тушунардим. -Билмасам. -Ўзи сен нимани биласан? Ҳозирда аёлларни эрига ёқиши учун кўплаб китоблар, онлине дарслар чиққан. Бирортасига борсанг. Мен хотиним олов бўлиб кўксимни куйдирса дейман. Муроднинг гапларидан энсам қотди. -Менимча мен ўзга сайёрадан тушганман. -Аниқ. Мурод кулди. Ўша куни қанча айландик билмайман бари босим остида ўтди. *** Ойим йиғлабди. Нега йиғлаганини билолмадим. Бизга ҳеч дил ёрган эмас. -Ойи нега хафасиз? Ойим индамади. -Айтсангизчи. Гапираверганимдан кейин ойим йиғлаб юбордилар. -Йиғламанг ойижон. Нима бўлди? -Ҳеч нима қизим. -Қачонгача барини ичизга ютасиз? Нега ҳаммасига кўниб яшайсиз? -Сизлар учун чидаяпман қизим. Бечора онам, иложсиз онам, чорасизлик тинкасини қуритган онам. -Охири борми буни? -Ҳаммаси яхши бўлади. Оз қолди. Ойим бу эртагига ўзини ишонтирарди. Шунча йилдан бери яхши бўлмаган, эндиям яхши бўлишига кўзим етмайди. -Дадангни чўнтагидан тилла узук чиқди. Чеклари билан бирга. -Сизга олибдиларми ойи? Ойимни кўзидан бир томчи ёш думалаб тушди. -Йўқ. Дадангни яна бир хотини бўлса керак. Ёки янги топишишган. Охирги вақтлар мендан кўнгли тўлмай юрибди. Бу менга қаттиқ зарба эди. Наҳотки онамга шунча азоб бериб, яна юзсизларча бошқасини топиб олиш. Бу умуман инсофсизлик эди. Шу заҳоти ичимда қандайдир олов аланга олди. Онамнинг кўз ёшларига тоқат қилолмадим. Отамни кўзимга келтирдим—ҳар доимгидек жиддий, сўзсиз, ўзини доно тутадиган одам. Лекин ичида... ичида у қандай инсон? Шунчалар юзсиз бўлса, бизнинг олдимизда бошқа, ортимизда бошқа бўлса... Мен шундай одамни «ота» дейишим керакми? — Ойи, бу билан нима қилмоқчисиз? — дедим ўзимни зўрға босиб. 19-қисм — Ҳеч нарса, қизим, — деди онам бир нафас ичини тортиб. — Мен ҳар доимгидек индамай яшайвераман. — Нимага?! Қачонгача шундай яшайсиз? Ахир бу адолатдан эмаску! — Адолат? — Онам аччиқ кулиб қўйди. — Бу дунёда адолат бор деб ўйлайсанми, қизим? Ҳамма нарса инсоннинг сабрига боғлиқ. Бошим айланиб кетди. Юрагим гупиллаб урарди. Кўзимга ёш келди. — Йўқ, ойи! Бу сабр эмас, бу шунчаки эзилиш! Ўзингизни йўқотиш! Онам индамади. Унинг кўзлари йилтилларди, лекин бу кўз ёш эмас эди. Гўё бутун умри давомида йиғлаган, шунча азобга чидаган одам энди йиғлашга ҳам кучи етмаётгандек эди. Ўша куни уйда узоқ ўйладим. Бошим тинимсиз оғрирди. Бирдан отамнинг юзига тик боқиб, у билан гаплашиш истаги пайдо бўлди. Бу одам нимани ўйлаяпти? Қандай қилиб шунчалар бемалол яшаяпти? Эшикдан отам кирди. Одатий қиёфада, худди ҳеч нарса бўлмагандек. Онам эса стол ёнида индамайгина ўтирарди. — Дада, сиз билан гаплашсак бўладими? — дедим бирдан. Отам ажабланиб менга қаради. — Ҳа, гапиравер. Онам менга ўтинч билан қаради—“индама“ дегандек. Лекин энди орқага чекина олмасдим. — Бу кимга? — дедим. — Нима кимга? Ёнига бориб, столга қўйилган узукни чекларни олдимда, олдига ташладим. — Бу кимга аталган? Отамнинг юзи кескин ўзгариб кетди. Бир зумга у ҳеч нарса дея олмади. Кейин эса оҳиста жилмайди. — Қизим, сен ёш ҳали, ҳар нарсага шунақа муносабатда бўлаверма. Бу... — Бу нимага керак? — овозим титради. — Онам етарлича азоб чекди, энди яна унга хиёнат қилмоқчимисиз? Отам чуқур нафас олди. У ҳеч қачон менга қўл кўтармаган, лекин ҳозир ичида қандайдир ғазаб борлигини сездим. — Сен аралашма. Бу катталарнинг иши. — Йўқ, бу фақат сизнинг эмас, онамнинг ҳам тақдири! Онам бунга лойиқ эмас! Онам жим эди. Унинг юзида қувонч йўқ эди, лекин бир муддат менга қараб турдида, аста ўрнидан турди. — Қизим, бўлди, етар. — Йўқ, ойи! Етарли эмас! Отамнинг жавобини эшитишим керак! Отам юзимга қаради. Унинг кўзларида ҳеч қандай пушаймон йўқ эди. У шунчаки елкаларини қисди. — Мен билан ишинг бўлмасин, — деди қуруқ оҳангда. — Мен оиламга ҳам қараяпман, бошқага ҳам. Бу менинг ҳаётим. Ҳайратдан донг қотдим. Худди кўнглимдаги барча ишонч чил-чил синиб кетгандек бўлди. — Демак, сиз учун ҳаммаси шу қадар оддий? — Ҳаёт шунақа, қизим. Ўрганиб қоласан. — Йўқ, мен бундай ҳаётга ўрганмайман. Ҳеч қачон! — Сен мен билан қандай оҳангда гаплашяпсан? Юзимга тарсаки келиб тушди. Шундан сўнг хонамга чопиб кирдим. Кўксим зирқирарди. 20-қисм Дадам доим шунақа, биз гапирсак эшитмайди. Қўли ишга тушади. Шу сабаб ҳам тиш ёриб бирор нима деёлмасдик. Зумдан кейин хонамга онам кирдилар . Юзлари қизарган. -Ойи сизга ҳам қўл кўтардиларми? Ойим жим турдилар. -Ойиии. -Зайнаб, айтдимку гапирма деб. Нега бунақа қиласан? -Ойи қачонгача шунақа яшайсиз? Нега доим ҳаммасини ичига ютиб яшаш керак? Кўзимдан ёш сизиб чиқди. -Бу ҳам пешонада қизим. Ҳали ҳаммаси яхши бўлади. Ойим шу ёлғонига жуда қаттиқ ишонади. Аммо бу гап қачон реал ҳаётда амалга ошар экан бизга қоронғу. -Даданг кетсанг кетавер деди. Қаерга бораман? Онамни уйида ким мени қучоқ очиб кутиб ўтирибди? -Ахир қизларисизку... -Чиққан қиз чиғириқдан нари. Мен борганим келинимга ёқмаслиги турган гап. Уларни ҳам оиласини нотинч қилиб нима қиламан? Даданг айтганидек, уйга олиб келмаяпти шукр қилишим керак. Ойим туриб кетдилар. Чорасизлик домига тушган аёл... Ойим шу тобда кўзимга жуда чорасиз кўриндилар. *** Мурод билан ёнма ён ўтирибмиз. Ўтган кунлар муносабатимизни ижобий томонга ўзгартирмади. У ҳамон қўрс, мен эса мажбурият сабаб уни олдида ўтирган қиз эдим. -Тўйни келаси ой ўтказамиз деяпман. Юрагим титраб кетди. Жуда кам вақти. Атиги бир ой... -Ҳали вақтлимасми? -Нега вақтли бўлсин? Мурод мени ўзига тортиб сочларимдан силади. -Мен ўта сабрли эмасман. Онамга қолса тўйни кузда қиламиз дейдилар. Дадам мени қароримни ҳурмат қиладилар. -Мен тайёр эмасман. -Гўзалим мен ўзим сени тайёрлайман . Унинг кескин ҳаракатидан юрагим товонимга тушай деди. Лаблар туташди. Яна қаршилигим бефойда кетди. Биз бу вақтда яна унинг кафесида эдик. -Сени бир жойга олиб бораман. Қўлимдан судрагудек қилиб машинаси томон олиб борди. -Қаерга? -Бир жойга, сенга ёқади. 21-қисм Мурод машинани шаҳар чеккасига, боғли ҳовлилар жойлашган тарафга бурди. Юрагим ғалати ҳислар билан гупилларди. — Қаэрга кетаяпмиз? — дедим, овозим сезиларли титраб. — Сенга ёқадиган жойга, — дея жилмайди у, аммо кўзларида ҳеч қандай самимият йўқ эди. Машинани кенг ҳовли олдида тўхтатди. Дарвоза очдик ва ичкарига йўл олдик. Ҳовлида эски, аммо шинам бир уй жойлашганди. — Бу ерда нима бор? — сўрадим, орқага тисарилишга уринар эканман. — Бу бизнинг уйинг, келажакда яшайдиган жойимиз, — деди у ишонч билан. Мен қотиб қолдим. Қайтар дунё... Онамни йиллар давомида аёвсиз ҳаётга бардош беришга мажбур қилган эркак менга ҳам худди шундай тақдирни раво кўряптими? Йўқ! Мен бунга чидай олмайман! — Мен... Мен ҳозирча турмуш ҳақида ўйлаганим йўқ, Мурод, — дея секин қадам ташладим орқага. — Қочмоқчимисан? — деди у кулимсираб. Қўлини чўзди ва елкамдан тутди. — Сени севаман, сен эса тушунишни истамайсан.! — Бу севги эмас... — дея шивирлаб юбордим беихтиёр. Унинг кўзлари чақнади. Юзида ғазаб ва ҳайрат қоришиб кетди. — Нима дединг? — Мени бу ерга олиб келишинг, хоҳишимсиз ҳаётимни ҳал қилишинг... Буларнинг ҳаммаси... мажбурлаш. Унинг муштлари қисилди. Мен эса бутун вужудим билан қалтирардим. Шу тобда мени ҳимоя қиладиган ҳеч ким йўқлигини тушундим. — Ҳеч ким сени мендан тортиб ололмайди, Зайнаб! — деди у тишларини ғижирлатиб. Унинг қўллари елкамдан пастга силжиди, лекин мен қотиб қолгандим. Қаерга қочаман? Кимга айтаман? -Ни... Нима қиллляпсиз? У мени мажбурлаб уй томон етаклади. 22-қисм -Олинг қўлизни. У гапимга қулоқ солмади. Мени сўзларимни уни ғазабини қўзғатганди. -Мажбурлашни энди кўрасан. Шунча кўнглингга қарадим билмадинг. Шокда эдим. Бу дахшат. Қани эди шу ерда ўлиб қолсаму, барчасидан қутилсам. Афсус бу шунчаки ўтиб кетмаяпти. Хоналардан бири ётоқхона экан. Қизиқ у қийналмасдан топди. Мени ётоққа улоқтирди. -Мурод ака нима қилмоқчисиз? -Барибир бўладиган иш. Бутун умр унутмайсан менга қанақа муомала қилиш кераклигини. *** Бир нуқтага тикилиб ҳиссиз ўтитибман. Ўраниб олган чойшабимни бир қўлим билан ғижимлаб олганман. Бир қўлим билан эса гуноҳкор танимни чойшаб билан беркитганман. Кўзимда ёш йўқ. Йиғлайверса одам, кўзида ёш ҳам қолмас экан. Кўзим эмас юрагим йиғлаяпти. -Тур йиғлашни бас қил. Совуқдан совуқ айтилган бу гап яна бир бор юрагимга ханжар санчди. -Айбим нима? -Айбинг ... У кулди. Дунёдаги энг совуқ, жирканч кулгу шу бўлса керак. -Бир вақтлар ёш эдим, даданг мени ҳаммани олдида изза қилган. Дадамни ўғли эканим учун товон тўлаганман. Яна неча бор даданг билан йўлимиз кесишган. Жуда каландимоғ отанг борда. Устимдан муздек сув қуйилгандек бўлди. Нима у энди мени ташлаб кетадими? Отам мениям, онамниям сўйиб ташлайдику -Мен... Мммени нима қиласиз энди? Титраганча сўрадим. У кўйлагини тугмасини ўтказар экан ёнимга ўтирди. Сочларимдан силади. -Сени нима қила олардим, жонимсанку. Сени шундоқ ташлаб кетолмайман. Сен меникисан ва шундай бўлиб қолади. 23-қисм Оёғимдан мадор қочиб, жойимда қотиб қолдим. Нафас олишим қийинлашди. Юрагим қинидан чиқиб кетгудек урарди. Мурод ака менга тикилиб турарди. Унинг нигоҳларида ёввойи завқ, ғолиблик ҳисси акс этарди. — Нима бўлди? Энди қаерга борасан? — деди у паст овозда, лабларида совуқ табассум билан. — М-мен... — Товушим титраб чиқди. Бошим эгилди, ҳатто гапиришга ҳам ожизлик қилардим. У аста менга яқинлашди. Ўзидан олдин оёқ товуши ҳам мени титратарди. Қўлларимни қаттиқ қисиб олдим, бу даҳшатли лаҳзалар шунчаки туш бўлишини тиладим. Лекин бу туш эмасди… — Ёдингда тут, сен энди меникисан . Мени айтганимни бажаришинг керак, — деди у қаттиқ оҳангда. Кўзларимга ёш тўлиб кетди. Қайга қочсам экан? Қандай қилсам бу қопқондан қутиламан? Аммо қочиш ҳақида ўйлаш ҳам қўрқинчли эди. Чунки у мени топишини айтди. Ва мен бунга шубҳа қилмасдим. — Ҳеч қаерга кетмайсан, тушундингми? — У сочимни шафқатсиз оҳангда силади. Бу эркалаш эмасди. Бу — мени эзиш эди. Мен бошимни секин қимирлатиб, тасдиқ ишорасини бердим. — Шундай бўлишини хоҳламагандим, лекин ўзинг мени шунга мажбур қилдинг, — деди у. Ичимдан бир нарса узилгандек бўлди. Энди мен учун на келажак бор эди, на умид… -Уйимга олиб бориб қўйинг. -Кетамиз, аммо сен ўзингга келиб ол. Кўзгуга қара ҳолатингдан сездириб қўясан. Бу муносабат орада қолиши керак. Чунки иккимизга тегишлику. 24-қисм Қанча ўтирдим билмайман. Тиззамни букиб бошимни қўйиб унсиз ёш тўкардим. У эса чиқиб кетди. Танимдаги кўкаришларни онамдан бир амаллаб беркита олсам бас. Бир соат олдинги дахшатни эсласам ҳамон титраяпман. Мен қиз фарзанд кўрсам уни кучли бўлиб улғайиши учун боримни бераман. Аммо қиз фарзандим бўлишини умуман истамасдим. **** Ҳаётимнинг зулмат қоплаган кунлари шу тартибда ўтиб борарди. Мен ўзимни кўпинча касалга солиж Мурод билан учрашишни ортга сурардим. У аввалгидек қистамас, аввалгидек қўнғироқ қилиб мени безовта қилмасди. Барини ихтиёримга ташлаб қўйди. Менда энди яна бир қўрқув, у менга уйланмасачи деган аҳмоқона ҳаёл бор эди. Уни эсламасликка уринмай қўнғироқ қилиб борлигини билдириб турарди. -Зайнаб нима қиляпсан? -Ўтирибман. -Сени кўргим келяпти. -Негадир қоним камайганми жуда беҳолман. -Мендан минг бир баҳона билан қочишни удаллаяпсан. -Мен... -Биламан мени ёмон кўрасан. Афсус мен бошқача бўлолмайман. У ҳақиқатни айтди. Лекин ўзимни мажбурлаб мени ҳаётимни барбод қилган, қилаётган одамни ёқтириб қололмасдим. -Биламан. Умид қилмадим ҳам. -Бугун бораман ёнингга. Юрагим шув этди. -Келманг. -Отанг билан гаплашайми? Яна жим қолдим. Унга қарши чиқадиган куч йўқ менда. *** Шомда у келди. Бу гал унинг квартирасига бордик. Балки мени яна бир хатойим шудир. Дадамга, онамга бу ҳақида айтолмасам. Қолаверса бўлар иш бўлиб бўлган. У менга уйланмаса ким деган одам бўламан. Номуссизлигимча шарманда бўлиб қолавераманми? 25-қисм Квартиранинг ичига киришим билан юрагим сиқилиб кетди. Ҳаво оғир зўрға нафас оляпман. Деворлардан ҳам совуқлик таралаётгандек эди. Мен беихтиёр орқага тисарилдим. – Қўрқяпсанми? – деди Мурод кулимсираб. Унинг овози қулоқларимга қанчалик ёқимсиз эшитилдию, бироқ ортга қайтишга кучим етмади. Қўрқув вужудимни буткул забт этган эди. – Кел, ичкарига ўт – деди у оҳангдор, лекин мажбур қилувчи оҳангда. Оёқларим менга бўйсунмасди. Ўзимни қандай тутишимни, қандай йўл тутишимни билмасдим. Ичимдаги бир нидо бақиришни, қочиб кетишни айтарди, лекин ичкаридан ҳам бошқа бир овоз «энди ортга йўл йўқ» деб шивирларди. Мурод олдимга келиб, қўлимдан ушлади. Қўллари илиқ эди, бироқ мен учун совуқ ва бегонадек туюлди. Ичкарига етаклаб кирди. Хонага ўтганимда жойимга қотиб қолдим. Стол устида чиройли елимланган кичик қути турарди. Мурод секин қутини очди ва ичидан нафис узук олди. – Бу сенга. Бу узук доим қўлингда бўлишини истайман. Унинг гаплари қулоғим остида жаранглади. Ғалати бўлиб кетдим. Бу гаплар мени севишидан далолат берармикан? Йўқ, мен Муродни севмасдим. Унинг менга қилган ёмонликларини, азобларини, оғриқларини унутолмасдим. Лекин шу пайтгача жим туришим, ҳатто ҳозир ҳам унга нисбатан қаршилик кўрсата олмаслигим – ҳаммаси мени яна ҳам тубан, яна ҳам ожиз ҳис қилишимга сабаб бўлаётганди. – Зайнаб, энди меникисан. Тортинишни бас қил – деди Мурод қўлимни маҳкам ушлаб. Унинг назарида мен аллақачон унга тегишли эдим. Бу гапни айтиш учун ҳам ортиқча журъатга ҳожат йўқ эди. Лекин менчи? Менинг хоҳишим, менинг орзуларим қаерда эди? – Эртага уйларингга борамиз. Тўй масаласини ҳал қиламиз, – деди у. Бу сўзлар, гўё, елкамдан тоғ ағдарилгандек туюлди. Аммо бу тоғ ўрнини бошқа бир дард эгаллади. Мен Мурод билан ҳаёт кечиришим мумкинми? Унинг қўли остида яшашга, босимларига, назоратига чидай оламанми? Жим турдим. Мурод эса ўзидан мамнун, ғолибона жилмайиб турарди. – Бўпти, энди ўтир. Сен билан суҳбатлашайлик. Афсус суҳбат оддий суҳбат бўлмади. Мен яна ожиз қолдим. Мана машина уйимиз ёнида тўхтати. Аранг турибман. -Эртага учрашамиз. Мени кузатиш учун эшикни очди. Ташқарига чиққанимда нафаси торайган одамдек чуқур-чуқур нафас олдим. Назаримда, бир пас ичкарида қолганимда ҳам ўзимни йўқотиб қўярдим. Бошим айланиб, йўлимни зўрға топдим. Узоқлашарканман, юрагимнинг туб-тубида қандайдир умид учқуни ҳам сўниб бўлганди. Йўқ, бу ҳаёт мен истаган ҳаёт эмас. Мен қочишим керак. Лекин қаерга? Қандай қилиб? Дарвозамизни итаришга ҳам ҳолим қолмади. 26-қисм *** Мен ўша кундан бошлаб неча бор жонимга қасд қилдим. Аммо ҳар гал Аллоҳ мени сақлаб қолаверди. Ҳар гал ҳаётимга сўнгги нуқтани қўйишим билан менга ҳалал бераверишди. Боғланган қўлим ҳеч кимни эътиборини тортмасин учун енги узун кўйлак кийиб олганман. Лезвия билан кесилган қўлимда чандиқлар бисёр. Дадам уйга шошиб киргани, томиримга етишимга тўсиқ бўлди. Бўйнимга солган сиртмоқ эса, синглим мен турган томонга ўтгани учун чиппакка чиқди. Ҳозир эса қўлимдаги дорига қараб турибман. Қўлимдаги дорига қараб ўйга чўмиб қолдим. Мен ҳомиладорман. Унаштирилган йигитимдан. Аммо... Ўша аммоси бор. Мен буни сира ҳам истаган эмасман. Мени мажбурлади... Мени зўрлади. Рости мен бу ҳаётдан шу қадар тўйдимкиии тасаввур қила олмайсиз. Хонам эшиги секин очилганида қўлимдаги дорини чўнтагимга солдим. -Зайнаб нимага уйга кириб ўтирибсан? -Чарчадим. Ойимга нима баҳона топишни билмай ёлғонладим. -Охирги кунларда ғалатисан. Мурод билан муносабатинг яхшими? -Ҳа яхши. -Овқатга чиқ. Кўнглим айнишини яшириш учун ҳам чиқмай ўтирибман асли. Мурод дунёдаги энг нафратланадиган инсоним. Кўрарга кўзим йўқ уни. *** Мана неча кундан бери Муроддан яширинаман. Ҳомиладорлигимни сезганимданоқ ўзимга ўлим ҳукмини ўқиб бўлдим. Бу ҳаётда яшашни истамайман. Айниқса Мурод билан. Мен онамдан ҳам хафаман, озгина дадил бўлишни ўргатмадилар. Жуда кучсиз қиз бўлдим. Луғатимда йўқ деган сўз йўқ. Овқат вақти кўнглим ёмон айниди. Туриб супа четига бордим. Дадам зимдан кузатиб турган эканлар. -Қизингга нима бўлди? -Овқат ёқмади чоғи. Ойим зўрға жавоб бердилар. -Қара лекин, бир гап эшитсам кўрасанлар мендан. Дадам тақ эткизиб пиёлани стол устига қўйдилар. Мен ичим ағдарилгани камдек, бошим айланиб зўрға ўрнимдан туриб хонам томон чопдим. Чўзилиб ётмасам бўлмайди. *** Ухлаб ётган эканман онам уйғотдилар. -Зайнаб тур. Кўзимни ишқалаб, эриниб ўрнимдан турдим. -Охирги одат кунинг қачон? Гапиролмай чайналдим. -Эсимда йўқ. -Сен ҳомиладормисан? -Йўўқ. -Алдама. Ерга қарадим. 27-қисм Кўзларим ерга қадалганди. Ойимнинг овози қалтираб чиқди. — Неча ойлик? Оғзимни очишга журъат қилолмадим. Ойим бир қадам олдинга юрди, елкамдан ушлаб, юзимга қаради: — Айтдимку, алдамасдан гапир! — Билмайман, — дедим паст овозда. —Отаси ким? —Мурод... Ойимнинг қўллари титради. У бир муддат сукут сақлади. Кейин юзини кафтлари билан беркитиб, қаттиқ хўрсинди. Мен эса бутунлай жим эдим. Сўнг у беихтиёр пичирлади: — Энди нима қиламиз?.. Бу сўз ичимдаги титроқни яна ҳам кучайтирди. Ҳа, мен ҳам шу саволга жавоб тополмаяпман. Мен бу болани туғишни истамайман. Муродга боғлиқ ҳеч нарсани истамайман. Ойим мендан узоқлашди. Бир неча дақиқа дераза ёнида тургач, аста гапирди: — Дадангга айтолмайман... Мен ҳам шуни истардим. Агар дадам билса... У ҳолда нима бўлишини тасаввур ҳам қилолмасдим. Шу пайт эшик очилиб, синглим кириб келди. У нигоҳимдаги бўшлиқни кўриб, шубҳага тушди: — Нима бўлди? Ойим унга жавоб бермади. Мен эса қаттиқ босим остида эдим. Бирор нарса дейишга ҳам, йиғлашга ҳам кучим етмасди. Фақат хонамга беркингим, ҳамма нарсадан узоқ бўлишни истардим. Синглимнинг нигоҳи онамга тушди. Ойим эса индамай деворга қараб турарди. Бирдан синглим менга яқинлашди: — Сен ҳомиладормисан?! Мен гапингизни эшитдим. Унинг овозида даҳшат бор эди. Унинг сўзларини тасдиқлаш ўрнига пастга қарадим. Синглимнинг юзи оқариб кетди. У бир қадам ортга тисарилди: — Кимдан? Бу савол менга ханжар урилгандай бўлди. Айтгим келмади. Айтсам, нафратим янада ортиб кетишини ҳис қилардим. Бунинг ҳеч қандай аҳамияти йўқ эди. Мен жавоб бермаганим сайин синглим ҳаяжонланди. Ниҳоят, ойим оғир оҳангда деди: — Муроддан... Синглимнинг нафаси тиқилиб қолди. У шоша-пиша мени қучоқлаб олди, гўё мени ҳимоя қилмоқчи бўлгандай. — Зайнаб, энди нима қиласан? — деди у йиғлаб. Мен бош ирғадим. Энди кўз ёшларимни тўхтата олмасдим. Онам энди қандай йўл тутишни билмасди. Синглим эса мени тинимсиз бағрига босарди. — Нима бўлса ҳам, бу ерда қола олмайсан, — деди синглим қатъий овозда. — Тўйни тезлатиш керак. Дадам билса ўлдиради. 28-қисм Мен ерга қараганча жим қолдим. Ойимнинг гаплари юрагимни тилка-пора қиларди. Билмадим, шу пайтгача у менга шунчалик қаттиқ гапиргани эсимда йўқ. Унинг ҳар бир сўзи ҳар сафар Муродни эслатарди. Ичимдаги дард мени еб битираётганди. Синглим ойимга илтижо билан қаради: — Ойи, илтимос, уни бунчалик айбламанг! Ахир у... у истамагандим деяптику. Ойим бош чайқади, кўзлари ёшга тўлиб турган бўлсада, ҳалиям қаттиқ эди: — Қиз бола эҳтиёт бўлиши керак эди! Мен ҳам қиз бўлганман! Эркакларнинг асл башарасини билардим! Сен бўлсанг... Мен нафаси бўғилган одамдек кўкрагимни чангалладим: — У мени мажбурлади! Тушуняпсизми?! Мен қаршилик қилдим! Ойим кўзларини юмди. Ички аламини ютаётганини ҳис қилдим. Синглим эса сесканиб кетди. — Буни шунчаки яширолмаймиз, — деди у. — Дадам билишидан олдин биз нимадир қилмасак бўлмайди. — Нима қила оламиз? — дедим йиғи аралаш. — Ҳомиладор бўлиб бўлган, энди нима қила оламиз?! Ойим ёнимга тиз чўкди. — Зайнаб, мен онангман, сенга душман эмасман, тушундингми? Мен унга қарадим. Унинг кўзларида юракни эзувчи бир нидо бор эди. Балки у ҳам мени тушунарди, аммо ички қўрқуви устун келарди. — Бўпти, — деди ойим паст овозда. — Эртага Мурод билан гаплашаман. Тўйни иложи борича тезроқ ўтказамиз. — Йўқ! — дедим қаттиқ оҳангда. — Мен унга тегмайман! Ойимнинг нафаси ичига тушди. — Унда бошқа қандай йўл бор, айт? Мен жавоб бера олмадим. Чиндан ҳам бошқа қандай йўлим бор эди? Агар тўй бўлмаса, дадам билиб қолади. У билиб қолса, мени тирик қўймайди. Мурод эса шунчаки сувдан қуруқ чиқади ҳолос. Синглим оёққа турди: — Бўлди, жанжал қилманглар! Мен ўйлаб кўраман... Мен унга умид билан қарадим. Синглим эса фақат «ҳаммаси яхши бўлади» деб хитоб қиларди, лекин ўзи ҳам нимадир қилиш кераклигини билмасди. 29-қисм Мурод мени ҳолимдан шубҳаланиб юрган кунларида унга ҳақиқатни айтдим. -Мен сиз билан кўришолмайман. Зўрға юрибман ўзи. -Нима бўлди сенга? -Мен... Ҳомиладорман. Мурод жимиб қолди. Унга ёқмади чоғи бу гап. Мен шундай ўйладим. Аммо бу ўйимни йўққа чиқариб у ўз ҳукмини ўқиди. -Жуда соз. Унда тўйни тезлаштирамиз. -Мен олдира... Галим чала қолди. -Эсингни едингми? Қанақа олдириш. Тўй бўлади . Бугуноқ буни ҳал қиламан. Мурод телефонни ўчириб қўйди. Унга сира тушунмасдим. Бир қараса у мен билан босимсиз гаплашади. Кўнглим сал илий дегандек ғалати бўламан. Баъзан эса шу даражада тез ўзгарадики, ҳудди жонимни олишга келган жаллоддек сезаман уни. *** Онам сассиз кириб келдилар. Краватимда буришиб ётардим. -Зайнаб бугун қудалар келар экан. -Биламан. -Муродни кейинчалик ўзгартирсанг бўлар? Ойим ноумид гапирдилар. Ўзи ҳам бу гапга унча ишонмаётганди. -Менга энди барибир. Яшамасам ҳам майли. -Қизим... Онам сочимни силадилар. — Бундай дема, сен мени кўзимни нурисан. Сенам ҳудди ўзимга ўхшайсан. Синглингдан ҳавотирим йўқ. У ўзини эплайди. Аммо сенда мендек забон йўқ. Сенам мендек ким нима деса кўниб кетаверасан. Ойим бу борада ҳақ эдилар. Чинданам ойим ва менда ҳудди шу камчилик бор. Эзғилашса ҳам дамимиз чиқмай ўтирамиз. — Сен чиқма, аҳволинг яхшимас, менимча токсикоз. Даданг сезиб қолмасин. -Хўп. Ойим чиқиб кетдилар. Мен эса бошимни ҳолсизгина ёстиққа қайта ташладим Синглим кириб келганида уйқу устунлик қилиб кўзимни очолмадим. Ўша куни Муродни уйидагилар келиб тўйни белгилашибди. Нақд ўн беш кундан кейин тўйимиз бўлар экан. Дадамни талабига кўра тўйни жуда дабдабали қилиш керакмас, кўпчилик айтилгандан ҳеч қандай маъни йўқмиш. Нима мени бирор айбим борми демоқчидим тилимни тийдим. *** Мурод ўзида йўқ хурсанд. Тўйимиз ҳақида тўлиб тошиб гапиряпти. -Ўн беш кундан кейин сени соғиниб юрмайман. Уни сўзлари юрагимга титроқ олиб кирди. Қандай яшайман у билан. -Нега жимсан? -Бошим айланяпти. Мен бу ҳолатда билдириб қўяман. -Ўзингни қўлга ол. Бари ўтади. Болани отаси менманку. Менга ишон. Аммо тақдир айтгани бўлар экан. Бизники эмас. Тўйга ўн кун қолганида Муродни она бувиси вафот этди. Тўй ортга сурилди. Мени юрагимга эса титроқ кирди. Қорним катта бўлиб борса нима қиламан? Дадам аниқ ўлдиради. 30-қисм Тўй кечиктирилди. Расмий сабаб — Муроднинг бувисининг вафоти. Ичимдаги эса — қўрқув, хавотир, ёлғизлик. Ҳар куни тонгда уйғонган сайин кўнглимдан бир нидо ўтарди: «Бу бола қандай дунёга келади?» Қорним ҳали катта бўлмагани учун яқинларим сезмаган, бошқаларга билинмасди. Билганим сари юрагим ғаш эди. Мурод аввалгидек эмасди. Ҳозирги ғами — бувиси, эҳтимол... ёки бошқа нарса. Менга кам ёзадиган, кам қўнғироқ қиладиган бўлди. Гўё мени унута бошлагандай. «Кут, сабр қил,» дедим ўзимга. Лекин юрагимда шубҳалар ўсарди. Бир куни кечқурун телефоним жиринглади. Мурод эди. — Зайнаб, бугун уйинг олдига келсам, гаплашамизми? — Келинг. У кечки соат саккизларда келди. Ташқарига чиқиб машинасига ўтирдим. Мурод эса индамай ёнимга ўтди. — Сенга гапим бор, — деди паст овозда. — Эшитаяпман... У бир муддат жим бўлди, сўнг кўзларини менга тикди. — Зайнаб, мен сени ўйлаяпман. Лекин бувимни ўлими... Бу гапдан бошим ғувиллаб кетди. — Демак, менга уйланмоқчи эмассиз? — Мен сени ташлаб кетмайман. Болага отаман. Лекин... тўй... Сурилади. — Тўй бўлмайди, шундайми? Мурод жавоб бермади. Унинг сукунати менга ҳаммасини айтди. Мен ўрнимдан силжиб, машина бурчагига бориб қолдим. Юрагимда қаттиқ оғриқ бор эди. Сўзсиз йиғлар эдим. — Зайнаб, илтимос... сен учун ҳам, бола учун ҳам ҳаракат қиламан. Фақат озгина вақт бер... Мен унга қарамадим. Фақат шивирлаб дедим: — Кеч бўлди, Мурод. Қорним билиниб қолади. Бундай бўлмагандаям тўйдан олти ой борингки беш ой ўтиб туғибди дейишса қандай чидайман? Бу иснодни кўтаролмайман. -Йўлини топаман. Бирортаси ғинг десинчи мендан кўради. Қани эди шундай бўлса? Қани эди... Афсуски ҳаммага бирма бир айтиб чиқа олмаймиз ўзимизни оқлаб. -Мени кўнглим айнияпти кирсам майлими? Уни кўзлари совуқ йилтиради. Нега у бирдан ўзгаради ҳайронман. -Мендан қочиш учун баҳона излаяпсанми? У иягимдан қаттиқ сиқди. -Йўўўқ, ундай эмас. -Алдама, сенам отангам бир гўрсанлар. Фойдангни ўйлайсан ҳамманг. Сенга уйланмасмигимдан қўрқиб олдимда ўтирибсан. Ўша куни бормасанг шунча гап йўқ эди. Жойимда қотдим . Бу сўзлар шунчалар мени музлатдики.... 31-қисм Нафасим қисилиб, юрагимни панжа билан сиқиб тургандай бўлди. Муроднинг кўзларидаги ўша совуқ йилтираш, оғзидан чиққан ҳар бир сўз — бу меҳр эмасди, бу айб юкловчи, ўзини оқловчи бир ғазаб эди. — Мурод, — дедим озорланганимни сездириб, — мен хоҳишимга кўра бормадим . Сизга ишониб, кучим етмади. Энди эса... — Энди эса бола бўлди, тўй бўлмасдан бола туғилса, уялмайсанми? — деди у кинояли кулиб. — Ўзингам жаа ўлиб турган экансан, дарров илдириб олибсан. Қайта оғзимни очолмадим. Бу киши мени севган Мурод эмасди. Бу одам бошқа эди — шафқатсиз, совуқ, масъулиятдан қочаётган. — Туш, кет, — деди у. — Фақат биров билмасин. Машина эшигини очдим. Ташқаридаги ҳаво бирдан танамни қамраб олди, нафас олишим оғирлашди. У эса ҳеч нарса бўлмагандек машинасини ўрнидан қўзғатди ва кетди. Ортига ҳатто қайрилиб ҳам қарамади. *** Тунда уйга кирганимда, ойим ҳали ухламаган эдилар. — Қизим, ҳолинг жойидами? Рангинг оқариб кетибди... — Чарчабман, ойижон, — дедим ва хона томон йўл олдим. Хонамга кириб, дераза ёнидаги курсига ўтирдим. Ташқарига қарадим. Осмонда ой кўринмасди. Гўё у ҳам бу қоронғуликдан юз ўгиргандай. Ўзимдан нафратландим. Кўнглимда ёнган ишонч чўғи буткул сўнган эди Энди нима қиламан? Бу бола меники. Фақат меники. Ва энди мен бу дунёда ёлғиз эмасман. Мен бу дардни кўтараман. Бошим баланд бўлиши керак. Чунки менинг ичимда бегуноҳ бир жон бор... Аммо Мурод мени сўзлари билан пичоқсиз сўйди. Тўйдан кейинам шу гаплар билан мени эзиб юрадими? Йиғлаб йиғлаб кўзимда ёш қолмаган, ҳалитдан юрагим санча бошлабди. Эртага тўй ўтгач нима бўлади. Туни билан ўйлаб ҳамма ухлаганда, омборхона вазифасини бажараётган хонага кириб арқонни олдим. Бир муддат арқонга тикилиб ўтирдим. Давоми бор... #shamsinurijodi

#ФИТНА_ДАРДИ_БЕДАВО: МУАЛЛИФ ШАМСИНУР 11-қисм Ичимда нимадир узилди. Узоқ кутилган бир нарса. Кўзларим кўр бўлиб қолаётгандек, фақат қора пардани кўрдим. Нафас олишим ҳам қийинлашди. Аммо... бир лаҳзада, ўзимни ичимдан тортиб олиб, ўрнимдан турдим. Унга қаршилик қилишга ожизман. — Мен кетсам дегандим, — дедим. У менга тикилди. — Қадам босишга мендан рухсат сўрайсан. Сочимни қўйиб юбориб бағрига босди. Севги шунақа бўлади деб сира ҳам ўйламаганман. Севги деса икки ёшнинг бир бирига мехр билан тикилишини тушунардим. Аммо биз ҳудди бўри ва қўзичоққа ўхшаймиз. Мен қўзичоқ Мурод бўри. Уни бағрида нотинч турардим. Аста ўзимдан итардим. -Кетайлик. -Энди келдикку. У пинагини бузмади. -Мурод мен сиздан қўрқяпман. -Ҳали кўникиб кетасан. Ҳаётингда мендан яқин одам бўлмайди. У мен тенгги энгашди. Юрагим дукурлаб кетди. Чегарадан чиқмаса бас. -Рангинг ўчиб кетди. Ўзимни ҳудди қотилдек тасаввур қилдим. У ҳақ эди. Чунки чиндан туйғуларим қотили, орзуларим қотили эди. -Сиздан бир нарсани илтимос қилсам бўладими? -Нима? У ёнимга ўтирди. Қўлларимга қўл чўзди. -Мен ўқишни истайман. Аммо дадам рухсат бермаганлар. Балки сиз рухсат берсангиз... У кулиб юборди. -Сенингча мен хотинини реклама қилиб қўядиган эркакка ўхшаяпманми? -Нима сизнингча ўқийдиган аёллар ўзларини реклама қилишадими? -Ҳа, унда нега ўқишади? Уйида эрини айтганини қилиб ўтирсин. Бўлди бошқа қандай яшаш мумкин. Жойимда музладим. Дадамдан ҳам ўтиб тушган эканку бу. Қайнона ва келинни тупроғи бир жойдан олинади, қайнота ва куёвники бир дея бежизга айтишмаган экан. Наҳотки бутун умр бу золим билан яшасам. Дахшат. Аллоҳим илоҳим бу туш бўлсин. Уйғониб кетайда ҳаммаси ёлғон бўлсин... Аммо у қаршимда мени еб қўяй деб тикилиб турибди. -Олдин бир қизни севардим Уни гапидан сергакландим. У эшитаётганимга ишонч ҳосил қилди чоғи давом этди. -Кейин у мендан қоча бошлади. Шу ишни бекор қилди. Билсам бошқасини топиб олибди. -Кейинчи? Титраганча сўрадим. -Билсам сабабини мен кўп урганмишман уни. Рост урганман, тўғри юрсин деб. Унга ёмон бўлсин деб урмагандим. -Ожизага қўл кўтариш... -Мумкин, албатта у чегарадан чиқса. Жимиб қолдим. Мен яна нима дея олардим бу инсонга. -Кейин ўша одамни олдида ҳам уни урдим. Мен билан нима қилганигача айтдим ва алоқани буткул уздим. -Бечора қиз -Нега у бечора. Бу ерда бечора фақат менман. Уни севиб ишониб юрибман. Шу сабаб сени ҳеч қаерга чиқариш ниятим йўқ. 12-қисм Айб ўзида бўлиб бировни айблаш... Буни нима дейиш мумкин? Ўша кун мажбуран жилмайган кўйи бир жойда михланиб қолгандек ўтирдим. Муроднинг ўткир нигоҳлари мени бир зум ҳам ҳаракатимни кўздан қочирмасди. -Телефонингни бер. Унга ҳайрон бўлиб қарадим. -НегА? -Бер дегандан кейин берда. У мажбурлашга тушди. Индамай телефонни узатдим. -Нега пароли йўқ? -Нега бўлсин? У чимирилиб телефонни тита кетди. Кейин хафсаласи пир бўлди. Мурод телефонимни бир неча дақиқа титкилаб чиққач, яна менга қайтариб узатди. Нигоҳи совуқ эди. — Ўчириб ташлаган бўлсанг ҳам, барибир топаман, — деди у хотиржам, аммо дағдағаси шу қадар аниқ эшитилдики, танамдан яна бир совуқ ўтиб кетди. Қўлимни чўзиб, телефонимни олдим. Бармоқларим титрарди. Ўзимни босишга ҳаракат қилдим. Нафас олдим, аммо ҳаво етмаётгандай, бўғзим қисилиб борарди. Ҳудди чинданам нимадир ўчиргандек ҳис этдим ўзимни босим остида — Бугундан бошлаб... — давом этди у, — ҳеч қаерга чиқмайсан. Ҳаттоки дераза олдига ҳам. Мен жим қолдим. Ютиндим. Гапи қанчалик жиддий эканини билардим. — Дугоналарни кўргани ҳам бормайсан. Нигоҳим қоронғулашиб кетди. Сўзлари юрагимни тешиб ўтарди. — Мурод... илтимос... — дедим оҳангим титраб. — Мен фақат... У лабларини чимирди. Қошларини чимирганча менга тикилди. — Онанг сени мен учун туғдими? Энди сен фақат менга тегишлисан. Буни тушунишинг керак. Шу сўзлардан кейин тамом. Юрагимда қандайдир умид бор эди, лекин у ҳам сўнаётганди. Шу пайт у аста ёнимга келиб, юзимга қаради. Қўлини юзимга қўйди. Қўллари совуқ эди. — Агар мендан қочишга уринадиган бўлсанг... — секин гапирди у, — билиб қўй, сени ҳеч ким тополмайди. Сен фақат меники бўласан. Ўзинг истайсанми, йўқми, фарқи йўқ. Юзимдан илиқ ёш сирғалиб тушди. Кўзларимни юмдим. Тилимга келган сўзларни айта олмадим. Юрагим ичида қичқирарди, аммо овозим чиқмасди. — Энди эса кетамиз. У менга бир қараб, секин чиқиб кетди. Эшик оҳангсиз ёпилди. Мен қимирламасдан қолдим. Нафасим бўғзимга тиқилди. Хонага жимлик чўкди, лекин юрагимда гумбурлаган овоз бор эди. Озодликка чиқолмаётган сўзлар... Бирдан ичимда қандайдир ғалати куч пайдо бўлди. “Бу ҳаёт шундай давом эта олмайди,“ дедим ўзимга. «Мен курашаман.» 13-қисм Ўша куни нима едим, нима қўйдим билмайман. Кучли босим остида эдим. Ҳудди нафаси бўғилаётган қушга ўхшайман. Мени қанотимни қайириб қафасга солиб қўйишяпти. Уйга ҳомуш қайтдим. Хонамда деворга тикилган кўйи ўтирибман. -Қизим яхши бориб келдингми? Ерга қарадим. Лабларимни қаттиқ тишладим. -Ойи... Мени унга берманг. -Қизим биласанку... Ойим гапиролмай қолди. Биламан, ҳис қиламан, кўрганман. Қандай билмаслигим мумкин. Ойим салгина овозини кўтарса дадам шиппагини ечиб шарт оғзидан урадику, қизини бошқага турмушга чиқмаслигини қандай сўраши мумкин? Дадамга тик қарай олмайдику. Ҳар куни эрта тонгда дадам ишга кетади. Устида охорли кийим. Бир текис дазмолланган. Машинаси ҳам гард юқмаган. Албатта хотини ва болалари тинимсиз ишлагач шундай бўладида. Ойим дадамни кетаётган вақти оёқ кийимини олиб беради, оёқ кийим жавонидан. Дадам кийгач , боғичли бўлса боғичини бойлайди. Ишдан келгач ойим у оёқ кийимни ечиб олиб, тозалаб, кремлаб қайтиб жавонга қўяди. Дадам сира эгилмайди оёқ кийим кийиш учун. Дадам ҳар фаслда кийим олади. Аммо онам бечора... Кўрсангиз ранги униққан кийимда лўлига тенглаштиришизга бир баҳя қолади. Ўша бир баҳя ойимни гўзаллиги сабаблидир. Оппоқ билакли, кулча юзли чиройли аёл ойим. Ойимнинг юзига қарай олмадим. У ҳам жим. Гапирсаям, гапирмасаям, юрагим эзилади. Жимлиги баттар алам қилади. Гўё бу сукут ортида бир умрлик дард яширинган. Елкамни силаб қўймади, қучоқламади ҳам. Фақат ёнимга чўкди. Бирпас шундай ўтирдик. Сўнг у аста ўрнидан турди, ошхонага йўл олди. Биламан, овқат тайёрлашга киришади. Ҳар доим шундай қилади: гапириб ҳам, йиғлаб ҳам фойда йўқ деб ўйлайди. У ишлашни афзал кўради. Балки ўзини овутишдир, билмайман. Мен ҳануз деворга тикилиб ўтирибман. Нафас олиш оғир. Ичимда бир нарса қайнайди. Ўзимни тутолмай, шошилинч деразани очдим. Ташқарига тикилдим. Қўшни болалар кулиб, ўйнашарди. Мен эса... ҳаётим ўзимники эмасдек туюларди. Кўнглим сиқилди. Қўлларим титрай бошлади. Ичимдан бир нидо чиқди: “Нега мен?!“ Эшик қарсиллаб очилди. — Қаердасан?! — дадамнинг дағал овози қулоғимни тешиб юборди. Ойимни исмини ҳам айтишга эринади. Мен шошиб деразани ёпдим ва ўрнимга ўтирдим. Ойим қўлига лаган тутиб, эшик олдида турарди. Дадам рўзғор нархидан, молиядан, кимнинг қизи қандай эрга тегиб кетганидан гапира бошлади. Қанчалик қизишмасин, ойим фақат бош ирғаб тураверади. Ҳар галги манзара. Бир пайт: — Тўйни пайшанбада келишади, белгилаймиз, — деди дадам қатъий. Менга ўқ узилгандек бўлди. На овоз чиқа олди, на кўз ёш. Ойим бошини эгиб, лаганни столга қўйди. Мен жойимдан турдим, дадамга қарадим. Кўзимда йиғим ҳам, ғазаб ҳам йўқ эди. Фақат бўшлиқ. Дадам менга қаттиқ тикилди. — Нимага қарайсан? — деди, овозида таҳдид. Мен жим. Юрагим ура бошлади, лекин лабимдан бир сўз ҳам чиқмади. Кейин аста хонамга қайтдим. Эшикни ёпдим. Қулфни ҳам бурамадим. Ҳозир барибир кимга нима фарқи бор? Деворга суяниб, сирғалиб ерга чўкдим. Йиғламадим. Шунчаки ичимда нимадир узилди. Кеча ярим тунда ойим хонамга кирибди. Оёқ товушини ҳам эшитмадим. Қошимга чўкиб, юзимни силади. Қўллари муздек. Юзида нур йўқ, лекин кўзларида ўт сўнмаган. — Қизим... — деди у пичирлаб, — мен сендан узр сўрайман. Мен сени ҳимоя қила олмайман. Аммо сен... сен бахтли бўлишинг керак. Илтимос, кучли бўл. Мендек ғамбода бўлма. Мен ойимнинг қўлларини маҳкам ушладим. Унинг билаклари оппоқ, лекин муздек эди. Шу ҳолда узоқ ўтириб қолдик. Тун жимжит эди. Қоронғилик ҳам, жимлик ҳам мен учун энди бегона эмасди. 14-қисм Ойим чиқиб кетди. Бутун умр дардини ичига ютиб яшаган аёл. Телефоним вибрация бера бошлади. Истар истамас қўл чўздим. Билардим барибир Муроддан ўзгаси эмас. -Алло. -Нима қиляпсан? -Ўтирибман, энди ухламоқчи эдим. -Ҳали вақтлику. Уни гаплашгиси келяпти. Мени эса йўқ. -Мен асосан эрта ухлайман. -Бу одатингни ташла. Мен массажни ёқтираман. Синглим озгина оёғимни массаж қиладию, баҳона қилиб жўнайди. Аммо тўйдан кейин сен ҳеч қаерга қочолмайсан. Қулт этиб ютиндим. Шу гапдан қочиб юрибман. Ўйласам юрагим орқага тортиб кетади. -Ўзинг ҳақингда гапириб бер. Шу пайт ўзим ҳақимда айтишга бало борми? -Мен ... Мен ҳақимда нимани билишни истайсиз? -Ҳаммасини. Чайналмай нима билгиси келяпти айтсада. -Масалан? -Қайси ранг ёқади, қайси овқат? -Сизга шунчалик муҳимми? -Бу нима деганинг? Сен билан боғлиқ ҳамма нарса муҳим . Бу инсонга тушуниш буткул қийин бўлса керак. -Гапир, жим тураверасанми? -Мен яшил рангни ёқтирмаман. Сокинликни, ҳаловатни туяман шу рангда. -Менга электр кўк ранг ёқади. Бир бирига яқинроқ рангларни ёқтирар эканмиз. -Ҳм. -Қайси овқат? -Аслида мен таом танламайман. Бу имконият менда бўлмаган бирор марта. Доим дадамга ёққан овқатни еганмиз. Уйда таомномани дадам белгилаб берардилар. Унга ҳақиқатни айтдим. -Буёғи қизиқ бўлдику, мен лекин сенга ёққан таомни еяверардим. Аёллар ишига аралашиш фикридан йироқман. У шу гапларни айтяптию, аммо мен бундай эканига ишона олмаяпман. Чиндан ҳам уни феъли дадамга ўхшайди. Дадам онамни эрталаб туриш соатигача белгилаб беради. Ойим шу кунгача нега чидаб келганлар мен ҳайронман. 15-қисм Мурод жим бўлди. Унинг нафас олиши ҳам эшитилиб турарди. Гўё ёнимда тургандек, кўзларига қараб турибман. У менга умид билан гапираяпти, мен эса юрагимга ботган ҳақиқатларни ютиб ўтирибман. Ичимда ўйлайман: “Мен қочмоқчиман! Бу тақдирдан, бу одамдан, ўтмишимдан, ҳаммасидан!“ – Сен жим бўлиб қолдинг, – деди у яна. – Гаплашишимиз керак. Мен сени билишни, тушунишни истайман. Тушунмоқчи?.. Тушунса нима бўлади? Ҳамма билган нарсани қуролга айлантиришади барибир. – Мен... – тилим зўрға айланишди. – Мен оддий қизман, Мурод ака. Ҳаётим ҳам оддий. Ишим – уй рўзғор ишлари. – Энди мен ҳам бўламан, – деди у ишонч билан. – Онанг сени бутун умр асради, мен энди сени ҳимоя қиламан. Ҳимоя? Бу сўз нимани англатишини биламан мен. Ҳимоя дегани – назорат. Ҳар бир қадамингни билиб туриш. Эркинликсиз яшаш... – Яхши, – дедим чарчоқ оҳангида. – Эртага гаплашсак ҳам бўлар эди. У кулимсиради. Тасаввур қиламан: юзида ўша синовчан табассум. – Ҳали қочиш одатингдан қутуласан, биламан. Биз гаплашамиз. Ҳали сен ўзинг айтасан, мен билан гаплашмаган кунинг кун эмас деб. Худо кўрсатмасин... Ичимдан ўтиб кетди. – Хайрли тун, – дедим ва қўл телефонимни ўчириб қўйдим. Бирдан юрагим бўшашиб кетди. Нафас олдим. Хонага назар ташладим. Онам ўтирган жой бўш. Ўша жойни ушладим, билагим титради. Ойижон, қандай яшадингиз? Қандай чидадингиз? У киши ҳам, мен ҳам юракдаги оғриқни ҳеч кимга билдирмадик. Лекин... мен энди бу йўлни танлай олмайман. Танлашим ҳам шарт эмас. Мени мажбур қилишмоқда. Тўйдан кейин ҳеч қаерга қочолмайсан дегандику у! Бирдан хонага қоронғулик ёпирилди. Юрагим ғаш тортди. Эрталаб бўлсин. Мени тақдиримда ҳам тонг отсин. Мен эса... мен эса қандай яшашимни ўйлаб топишим керак. Телефонимни яна қўлга олдим. Қайта ёқдим. Кимга айта оламан ҳаммасини?.. бирор дардкашим бўлса экан дардлашсам. 16-қисм Кунлар шу зайлда ўтар, аммо ҳеч нарса яхшиланмасди. Мурод мени мажбур қилар учрашувга, иложсиз чиқардим. Ҳудди мени буюмдек кўргани ғашимга тегарди. -Қачон бу чеҳрангни очиб ўтирар экансан? Қайсидир учрашувимизда гапирди. -Сизга кўникишим қийин бўляпти. Тан олдим мен. -Балки мен тўйни тезлаштирсам сўнгра ўрганиб кетарсан? Мурод менга яқин келиб сочимни силади. Ўзимни ортга олмадим. Ҳиссиз туравердим. -Билмадим. Аввал бунақа муносабат ўрнатиб кўрмаганман. Мурод кулиб юборди. -Ҳудди осмондан тушганга ўхшайсан. -Рост, балки ўрганишим керакдир. Мурод қўлимдан секин тутди. -Энди ўзингга келяпсан. Мени ўзингдан итарма. Жахлим тез, ўзимни бошқаролмай қоламан. Мен ҳеч нарса демадим. Қўлимни ушлаб ўтирди. **** Ойим дадамни энг ёқтирган кўйлагини дазмолламаган экан. Бугун уйда қиёмат. -Сен бефаросатга неча марта айтдим, кўйлагимни тайёр қилиб қўй деб? Дадам онамни бурчакка қисганча бўйнидан бўғарди. Биз вақтда дамимиз ичимизга тушиб, борлигимизни ҳам билдирмасликка уринардик. Агар аралашгудек бўлишса уларни ҳам тупроққа белаб саваларди. Мана ҳозир ҳам қўлидан ҳеч нима келмай онасига ачиниб ўтиришибди. -Илтимос дадажон. Энг кичик укам отамни оёғини қучоқлаб олди. Ҳали эндигина тўртга қадам қўйган укамни отам итаролмади. Онамга тарсаки туширдида укамни кўтариб уйга кириб кетди. Биз қўрққанимиздан дадамни олдиларидан қимирлай олмадик. Онам ўрниларидан туриб, ерга тушиб ётган рўмолларини тупроғини қоқдиларда, кейин ҳамоммга кириб кетдилар. Ҳаммомда бироз йиғлаб ўзларига келиб, юз қўлларини ювиб чиқадилар. *** Мурод телефон қилди. Имкон қадар босиқлик билан гаплашяпман. - Сени жудаям соғиндим. Бу гапга нима деб жавоб беришни билмасдим. -Нега индамайсан? -Нима дей? Чиндан нима дейишни билмасдим. -Менам сизни соғиндим де. -Мен ёлғон гапиролмайман. -Шунақа де? Уни овозидан хафа бўлгани сезилди. Рост у мендан жуда кўп нарса истайди. Аммо мени қўлимдан келмаса нима қилай? 17-қисм -Ҳм. -Эртага сени олиб кетаман. -Қаерга? -Тоққа. Юрагим шув этди. Тоққа нима қиламан мен? У билан бориш дахшат. -Мен... Бормасамчи? -Дадангга айтиб олиб чиқаман унда. Индаёлмай қолдим. Нима ҳам дея олардим. -Ишларим бор эди. Алоқани узишга баҳона излаяпман. -Майли кечроқ гаплашамиз. Телефон ўчди. Мен эса эртанги кун келмаслигини истардим. Тўғри тоғ биздан жуда узоқмас. Икки соатда бемалол борсак бўлади. Аммо Мурод билан ёлғиз қолиш... Мен ундан қўрқаман. *** Истамасам ҳам бугун мана яна учрашувдаман. Муроднинг машинасига истамайгина чиқдим. -Яхши дам олдингми? Ўзимни мажбурлаб жилмайдим. -Рахмат. Ўзизчи? -Яхши. Йўлда кетаётиб, Муроднинг қўли рулдан сирғалиб, менинг қўлимга тегди. Беихтиёр четга тортилдим. У буни сезди. — Ҳали ҳам мендан қочасанми? — деди жилмайиб. — Йўқ... — овозимни паст чиқариб жавоб бердим. — Унда менга кўникишни ўрган. Ахир биз бирга бўламиз. Мен жим қолдим. У ўзини хотиржам тутарди, мен эса юрагим ҳапқириб, нима бўлишидан хавотир олардим. Тоққа етиб келганимизда атрофни сукунат қоплаган эди. Ҳаво тоза, шамол майин эсарди. Аммо мен бу гўзалликдан роҳат ололмадим. Юрагим ғаш эди. — Машинадан туш, — деди Мурод. — Шу ерда ўтираверай, — дедим илтимос оҳангида. — Йўқ, — у қаттиқ оҳангда гапирди. — Нега бунчалар тортинчоқсан? Ўзингга ўхшамаяпсан. Машинадан тушишга мажбур бўлдим. Мурод қўлимдан тутмоқчи бўлди, лекин мен қўлимни орқага тортдим. — Кўргин, қандай чиройли манзара, — деди у. Мен атрофга қарадим. Ҳа, табиат гўзал эди. Лекин юрагим тинчимаган, бу гўзалликни ҳис қилолмасдим. Мурод олдинга юриб кетди, мен эса орқада қолдим. Шу пайт у бирдан тўхтаб, менга қаради. — Нега бунчалар совуқсан? Мажбурланган инсондексан. Мен индамай пастга қарадим. — Мендан қўрқасанми? Унинг овози ўзгарди. Қандай жавоб беришни билмай, лабларимни тишлаб турдим. Мурод ёнимга яқин келди ва юзимга тикилди. — Кўникасан... Барибир меники бўласан. Ичимда нимадир узилгандек бўлди. Мен узоқроққа қарадим. Эҳтимол, бу сафар ҳам чидашим керакдир? У елкам оша қўлини ўтказиб мени ўзига тортди. Давоми бор... #shamsinurijodi

ИМТИХОН.(хикоя) Муаллиф: Ummu Zaynab Ummu Илк учрашувда йигит ўзича қизни синади, қиз эса йигитни... Пешонаси тириша-тириша Рамзбек пулини тўлаган музқаймоқ ҳам Зилолага татимади. Еса худди қорни оғриб қоладигандек, ийманибгина ўтирди. -Ҳм, ёқмадими? Ҳа майли, сув-пув ичармиз... Хайрлашар чоқ қиз совуққонларча телефони билан андармон бўлиб қолган Рамзбекнинг ўзини бекатда қолдириб, такси тўхтатди. -Майли, яхши боринг... Бу унинг машинага ўтираётган пайти ортидан эшитилган овоз эди! Таксичи ўзича Зилолага гап ташлади: -Йигитизми? -Йўқ! -Э, бунақаларга "дам" берворинг синглим! Одам бўмайди, оддий этикетни ҳам билмасакан-у! -Қанақа этикет?! -Масалан ман учрашувга чиқсам, қизни бегона таксига чиқиб кетишига жим қараб туромиманде-ее! -... -Ўзим обориб шундо уйига киргизиб юбораман, бу қанде-ее?! Қиз бола чўнчегидан такси тўхтатиб кетвоттиде-ее, бу кишим бўса... Эҳ... Кўйнизга омен, синглимде кўриб этвомман, бир чиройли қизакансиз, тенгизи топасиз худо холласа... Индамади. Уйга бориб, бўлиб ўтган воқеани бошидан эслади-ю ичида қумғондек бўлиб зардаси қайнади. -Қанақа қурумсоқ бу?! Кечга бориб, гўёки ҳеч нарса бўлмагандек Рамзбек яна унга телефон қилди. -Хафа бўлмай кеттизми? "Тузукроқ жойгаям обормади!" демаяпсизми, ишқилиб? Зилола эса хонаси келганини билиб, Рамзбекни гап билан узиб-узиб олди: - Мушукдан пайшанбалик ошибдими? Қачон худойи бермоқчисиз ўзи? Бугун куним туғмади шекилли-а? Ҳасис! - Ҳасис?! Тушунмадим? Сиз ҳали мени ҳасис деяпсизми? Тил ҳам беш қарич эканку-а? Биласизми, ман ҳасис бўлганимда нима бўларди?! -... -Тувагимгача тиллодан бўлиб кетарди... Ҳм "ҳасис"миш... 🍃 У бўлди, бу бўлди, "пешонангга ёзиб қўйганидан ҳеч қаёққа қочиб қутулолмайсан! " деганларидек, айланиб-ўргилиб бу икки ёшнинг тақдири қўшилди. Тўй куни ҳам ортиқча даб-дабанинг исини туймаган Зилола тўй ўтди-ю, кўзларига ишонолмай қолди. Қараса, шу пайтгача кўрганларининг тамомила аксидек туюлган ишлар содир бўляпти! Куёв ҳар куни икки қўли тўла халта билан ишдан қайтади. Кутиб олиш учун эшик очган Зилола биринчи куни бу бозорликни кўриб, бир хафталик емиш-ичмиш шекилли деб ўйлади. Эртаси куни яна шунча... Рамзбек эрталаб ишга кетар чоғ музлатгични бирров очиб қарайди-ю, ўзи билиб кечга томон нима кам бўлса, битта-битта ташиб келаверади... Ҳориж шарбатлари, турфа шоколадлар, уч-тўрт таёқ колбаса, қимматбаҳо пишлоқлар... Айниқса юз грами фалон пул турадиган қора-қизил икра музлатгичдан узилмайди! Зилола эрининг кўзини шамғалат қилиб, ташиб келтирилаётган бозорликнинг пулини ўзича чамалаб кўрди. Ҳазил-бало пулмас! Беихтиёр Рамзбекнинг тўйдан олдинги гапларини эслади: "Мен ҳасис бўлганимда тувагимгача тиллодан бўлиб кетарди!" -Қаймоқ ачипти! Ташлаб юбориш керак-да буни! Музлатгични расво қилади! Рамзбек ўз хаёллари билан оввора бўлиб турган Зилолани кутмасдан куни кеча ўзи олиб келган қаймоқни аҳлат челакка идиш-пидишига қўшиб отди. -Вой, бекор ташлаб юбордингиз, эртага пишириқ қилардим... -Ҳеч нарса қилмайди, эрталаб сутчи келса, янги қаймоғидан олиб бераман! Зилола индамади. Тўғрироғи индолмади. Сабаби хотамтойлигини Рамзбек ҳар сафар кўз-кўз қилаётганда гўёки юзи учгандек бўляпти! Қайдам, балки тўйдан олдинги гапларни эслаб, атайдан шундай қилаётган бўлса керак! Зилола ним қоронғу хобгоҳларида эрининг кифтини силаб, аранг унга пулдан оғиз очди: -Илтимос, Рамзбек ака... Шу харажатларингизнинг пулини, о-озгинасини менга атаб олиб қўйинг! Кўпмас, бешдан бирини ҳеч йўқ! Майли мана бу ичимликларни, ширинликларни бир хафтада...Қачон кўнглингиз тусаганда олиб келсангиз ҳам... Ҳар куни ичдик нимаю, ичмадик нима?! Рамзбекнинг юзида қандай ифода балқиганини Зилола кўрмади, англолмади. Шундай бўлса ҳам эрталаб эрини ишга кузатаркан ўтган оқшомдаги гапларни яна бир қур Рамзбекнинг ёдига солди: -Уйда ҳамма нарса бор! Тушликка яқин печга нон қиламан, яна бирон ширинлик тайёрлайман. Бугунча бозорлик керак эмас. Зилола кун бўйи ошхонада куйдир-пиширдан бўшамади. Бўлсилдоқ нонлар дастурхонни тўлдириб, ширинликлар чиройли ликопчаларни безади. Эшик қўнғироғи босилган пайтда шошганча дарвозахона томонга чопаркан, ичида ажиб бир орзиқишни туйди. Рамзбек бу сафар ҳам остонада одатдаги кунлар каби икки қўли тўла юк халта билан турарди. -Аҳир... -Қўлим бўш қайтишга ўрганмаганман! Муюлишда нон сотаётган экан, хиди димоғимга киргач, ёнида жим ўтиб кетгим келмади... Кейин бир банка қаймоқ, қатиқ деганларидек... Сут-қатиқнинг зарари борми? 🍃 Уч ой деганда Зилола Рамзбекни сал бўлса ҳам тежамкорликка ўргатди. Қўлига аҳён-аҳёнда тутқазилган пуллар эса қандилдан бўшаган, оғзи скотчланган қути ичига тушди. -Рамзбек ака келинг қутини очамиз! Уч ойда қанча пул йиғилди экан? Менга қизиқ, сизгачи? -Тўхта, бу қути оҳиригача тўлмади-ку ҳали! Зилола ростдан ҳам қутидаги миқдорни билишга қизиқаётганди. Скотчларни пичоқда тирсиллатиб кесаркан, Рамзбек хотинига қараб жилмайди: -Сим-сим очил! Қутидан тоғдек бўлиб гиламга уюлган пул кутилган миқдордан кўп эди! -Уч ой йиғдикми буни? Ё... -Ҳа, уч ой! -Қойил! Пул дасталаниб, санаб бўлингач, Рамзбек секингина уни Зилоланинг стол устида турган фартуги ичига солди: -Азизам, бу пулларнинг тақдири энди фақатгина сенга боғлиқ! Чунки уларни кунма-кун битталаб ўзинг йиғдинг. Нима хоҳласанг, ана ўша нарсани ўзинг учун бемалол сотиб олишинг мумкин! -Йўғ-ей, буни фақат сиз учун йиққанман. Аҳир бари пешона терингиз эвазига топган даромадингиз-ку! Қанақасига мен эга чиқишим мумкин. Шунчаки тежамкорлик ва режали ҳарид қандай натижа беришини ўзим учун кўрмоқчи эдим! -Мен эса аёлимнинг қандай аёл эканлигини кўриш учун шундай қилдим. Шукр, пешонамга боримни йўққа чиқармайдиган, биримни икки қиладиган-режали аёл жуфт сифатида битилибди. Аслида мен унақа исрофгар одам эмасман, Зилола! Шунингдек ҳасислик қилиш ҳам қўлимдан келмайди. Тўйдан аввалги ишлар ҳам, ҳозиргилари каби сизни шунчаки синаш учун эди! Алҳамдулиллаҳ, синовимдан бугун аъло даражада ўтдингиз! Зилола Рамзбекнинг кўзларига ҳайрат билан тикилиб қолди. “(Бахиллик қилиб) қўлингизни бўйнингизга боғлаб ҳам олманг. (Исрофгарчилик қилиш билан) уни бутунлай ёйиб ҳам юборманг! Акс ҳолда, маломат ва маҳрумликда ўтириб қолурсиз” (Қуръони Карим, Исро сураси, 29-оят). Ummu Zaynab Ummu (3 август 2021 йил)

Келинчак — Уйда ҳамма унинг қош-қовоғига қарашга мажбур. Ювошгина эркак ҳам ўзи истаса-истамаса, хотинининг йўриғига юради, бўлмаса кун йўқ. Қўйинг келинойи, овсиним билан бир соат ўтириб гаплаша олмайман-у, Санобар қандай яшайди. Биламан, йўқ десангиз, икки ўртада манга қийин бўлади, аммо қизингизни кўра била туриб ўтга ташламанг... Амма кетди. Орага ёқимсиз сукунат чўкди. Охири аёл ёрилди. —Дадаси, Назокат реалист, у ҳамиша тўғри гапиради, аммо йигит яхши экан-да. Нима қиламиз энди? — Билмадим, —ўйчан гапирди эркак. Эшикдан Санобар кириб келди. Қуёш эди қиз. Кирган давраларни байрамга айлантирарди. Қувноқ, ҳаётсевар! Орқадан келиб, дадасининг бўйнидан қучди, онасининг юзидан ўпди,  сўнг қўшиқ ҳиргойи қилиб, чопқиллаганча  уйга кириб кетди. Совчилар остонага ётиб олди. Санобар ҳам йигирма тўртга тўлиб, йигирма бешга қадам қўйган эди. Тақдири шу экан, тўй бўлди, Ойдек келин бўлди. Янги хонадонга шўх кулгулари, чаққон оёқлари, чевар қўллари, ширин тили билан кириб борди. Қайнотасига қиз бўлди. Қўлига сув қуйиб, оппоқ сочиқ тутди. Турмуш ўртоғи маҳлиё эди унга. Сўзлари дурдек, сира нолимас, ишлаб чарчамас, ҳамиша ораста эди у.... Аммо қайнонасига ёқмади келин. Ҳар бир ҳаракати эриш туюларди унинг. Орқасидан "Чоп-чоп" деб лақаб қўйишга улгурди қайнона... Қўшни келинчак эса билибми, атайми унга лақаби ҳақида "маълумот" берди. Табассум қилди  Санобар. Қўшни келинчакни қучиб кулди у. —Вой, ростан ҳам бўлар-бўлмасга чопавераман. Топиб қўйибдилар исмимни. Бирам доноларки ойижоним. Қўшни келинчак афти қийшайганча ортига бурилиб кетди... Тонгда уйғонган Санобар обдаста бандини тутганча ўй суриб ўтирган қайнонасига кўзи тушди. Назарида аёл йиғлаётгандек эди. Келинчакнинг  вужудидаги ёқимсиз мудроқ бир лаҳзада тарқаб кетгандек бўлди. Чопқиллаб қайнонасининг олдига тушди —Нима бўлди, ойижоним? Сизни ким хафа қилди?  Келинчак уч ойдан буён  журъат қилолмаган ҳаракат билан аёлнинг елкасидан қучди. Қайнонаси ҳам беихтиёр унинг елкасига қўлини қўйди. — Қайнонам мана шу обдастани отиб мани уйдан қувган. Уйга борсам, акам эшигидан киргизмаган. Опамнинг уйига борганман йиғлаб, поччам машинасида мана шу дарвозагача олиб келиб, божасига "Хотинингизни эплаб олинг!"-деб ташлаб кетган. Қайнонам барибир, остонадан ўтказмаган, бир амаллаб кириб олганман.. То ўлгунча қайнонам шуларни юзимга солган... Аёл энди хўнграб йиғлай бошлади. Санобар ҳам эшикма эшик юрган ёш, иложсиз аёлни кўз олдига келтирдими, қайнонасига қўшилиб йиғлай бошлади —Мана қаранг, ўғлингиз қандай яхши, ҳозир ҳаммадан зўр ҳаёт кечиряпсиз, ҳамма уйига киргизмаганлар уялиб қолди. Сабрингиз учун олган мукофотингиз шу-да,ойижон! Қуёш осмони фалакни заррин нурларга белаган  бир тонгда икки аёл узоқ йиллик дардкашдек суҳбатлашиб ўтирардилар. —Қани ўша даврга бориб қолсам, ўзим сизни шартта дарвозадан тортиб киргизиб олардим! Қайнонаси билаги билан  ёшли кўзларини артаркан  келинининг болаларча айтган гапларига кулиб юборди. —Вой, ойижон, қаранг, уйимизда қуёш иккита бўб қолди! —деди Санобар —Қани, қайси қуёш, қатта? —Биттаси осмонда, биттаси ёнимда! Кулсангиз, қуёшга ўхшаб қоларкансиз. Аёл қизарди, аммо келинининг илтифоти ёққани юзидан билиниб турарди... — Офтобойим— ойижоним, аввал чой ичиб оламизми, ёки ҳовли супурайми? —Э, қўйинг шу ҳовлини, бизникига хон келармиди, юринг, чой ичамиз қизим! Келинчак ҳовлида сакраб қарсак чала бошладим. —Яшасин, қизим дедингиз, энди қизиз бўлдим, ойижон! Кейин аскарлардек ўнг қўл бармоқларини жуфтлаштириб чаккасига тиради — Чоп-чоп қизингиз  хизматингизга тайёр! Феруза Салходжаева

📹 🤣🤒 asra ayol makridan 😁🙈

#МУҲАББАТ_ҲУДУДИ МУАЛЛИФ: НАРГИЗА УСАНБОЕВА Ёқимли мутолаа! Эътиборингиз ва қимматли вақтингизни ажратаётганингиз учун ташаккур! МУҲАББАТ ҲУДУДИ 1-ҚИСМ ҲУКМДАН КЕЙИНГИ ЎЙЛАР Ўзимни ҳеч қачон бу қадар ожиз ҳис қилмагандим. Бир зумда шунчалар заиф ва бечора бўлиб қолдимки, аҳволим бор-буди асо бўлган, уни ҳам йўқотган басир гадойникидан ҳам абгор. Худди филнинг оёқлари остида янчилиши аниқ бўлган чумолидек, бўронга дуч келган пардек, уммон домига тушган қайиқдек майда ва кучсиз эдим. Мени исканжага олган фалокат шу қадар йирик ва ўта даҳшатли эдики, бу ҳақда ўйлашни ҳам, бош қотиришни ҳам истамасдим. Негадир жуда туяқушга айлангим келиб қолди. Бошимни қумга тиқсам-у, бор кулфатимни унутсам. Нима учун ўзи туяқуш бўлиб яралмаган эканман-а? Туяқушдан нима фарқим бор? Ўйлаб қарасам, бошини беркитиб, ўзини ҳимояладим, деб ҳисоблаган ўша нодон қушчалик фикрим йўқ экан. У жиллақурса бошини асрайди-ку! Мен-чи? Ҳамма ҳавфни, ҳамма кўргиликни, зимистон келажакни яққол кўриб тургандим. Кирган йўлимда мени нима кутаётгани, охири нимага олиб бориши кундай равшан бўлгани ҳолда, илдам ва ўктам одимладим. Гўё ҳар қадамим қувват ва ишонч берди. Барча нарсага қодирдек, қўлларим узайиб, истаганимни тутадигандек улканлашиб боравердим. Энди ўйласам, пуфак бўлган эканман, шишибман-шишибман, ёриладиган фурсатим ҳам етибди, мана... * * * “Опа-а-а, мени ўлдиришмасин!” Синглимнинг жон ҳолатда, ўйламасдан, жазава ичида айтган гапида надомат, алам билан бирга мазаммат ҳам бор эди. Унинг бу аччиқ гапи қулоғимга бошқача кириб келди: “Опа-а-а, сизни ўлдиришсин!” Вужудим қалқиб кетди... * * * “Опа-а-а, мени ўлдиришмасин!” — қулоғим остидан кетмаяпти бу илтижо. Воажаб, бу сўзлар қулоғимдан кириб, миямга бориб урилгач, парча-парча бўлиб турли маъноларни акс эттиришяпти: “Ҳамма ишни сиз қилдингиз-ку! Сиз айбдорсиз-ку! Нега мен ҳам ўлишим керак! Мени ўлдиришмасин! Фақат сизни ўлдиришсин!” Юрагим титраб кетди. Наҳот, ҳамон юрагим бор? Тошга айланиб қолмаганмиди? Синглимнинг нидоси эритиб юбордими ё? * * * Сингилжоним, жигарпорам, нега “Опа-а-а, бизни ўлдиришмасин!” демадинг? Нима учун фақат ўзингни — “мени” деб айтдинг? Демак, сенинг наздингда айбдор фақат менман! Менга ўша тилмочнинг “Тез орада ҳукм ижро этилади”, деган сўзлари эмас, сеники оғир ботди, сингилжоним. * * * Нега энди синглимни айблаяпман? Одамзот шу — сўнгги нафасини олаётган дамда ҳам кимнидир айблагиси келади. Менинг ҳам сени гуноҳкор қилгим келяптими, муштипарим? 2-ҚИСМ Йўқ, аслида сени айблагим эмас, йиғлагим келяпти. Тўйиб-тўйиб, ўкириб-ўкириб йиғлагим. Лекин қани, ўша кўзёш? Дилимга, руҳимга енгиллик берувчи йиғи қани? Инсон кўзёш тўкиши учун фаришталар унинг қалбини силаши лозимлигини қаердадир ўқигандим. Қаерга кетди, ўша кўзёшни келтирувчи фаришталар? Аслида фаришталардан узоқлашганимга, уларсиз қолганимга а-а-анча бўлмадими? Фаришталар жаннатда бўлармиди? Жаннатим — Ватаним, фаришталарим — ота-онам, яқинларим, турмуш ўртоғим, фарзандларимдан ўзим узоқлашмадимми? Улардан минглаб километрлар йироқдаман... * * * Мен титраб-қақшаб ўтирган юртни эртакларда Чин деб аташади! Чин юртида қўлу оёғим, ҳа, оёғим ҳам кишанланган ҳолда ўзимни мазлумдек тутиб ўтирибман. Тавба, она юртимда, беғубор, ғамлардан олис юрган чоғларимда сифатсиз нарсаларни кўрсак, дугоналарим билан бир-биримизга “Маде ин Чина” деб ҳазиллашардик. Аслида чинликлар пишиқ халқ экан, чет учун қўл учида ишларкан, шекилли. Лекин ичкарида, Хитойнинг ўзида ҳамма нарса мустаҳкам, пухта. Мана, қўл-оёғимдаги кишан бунга мисол. Тўғри, кишаннинг тўпиғимни ўраб турган жойи майин, мулойим сунъий мато билан ўралган. Аммо орасидан кўринаётган темир ва икки оёғимни туташтирувчи қалин занжир маҳкамлигини кўз-кўзлагандек оппоқ бўлиб ялтираб турибди. Занжирларнинг чидамлилигини қонун ошириб тургандек гўё. Қонун ўта қатъи. Айниқса, мен каби гиёҳванд моддалар совдоси билан шуғулланганлар учун жазо битта — ЎЛИМ! Хитой тарихида бу жиноятга қўл урганларнинг ҳали бирортаси кечирилмаган! Ҳа-а-а, кечирилмаган... Ё отилади, ё шприцга жойланган ажал жиноятчининг томирига юборилади... Бу ҳақда яқиндагина синглим айтганди, менга... Хэйлунцзян дарёси ортида Россия ва Хитойни ажратиб турадиган дарё соҳилидаги меҳмонхона кўримсизгина бўлгани билан шинам. Дарёнинг биз турган қирғоғи — Благовещенск, нариги томони эса Хитойнинг Хэйхэ шаҳри билан туташ. Россияликлар Амур деб номлайдиган бу дарёни хитойликлар Хэйлунцзян деб атайди. Тилимизга уни “Қора аждар дарёси” деб ўгирса бўлади. Бизни ҳозир дарёнинг гўзаллиги ҳам, ёзи билан икки юртини боғлайдиган теплоходларнинг тирбандлиги ҳам, Хитойга қай йўл билан ўтиш мумкинлиги ҳам қизиқтирмаётганди. Чунки бу ердан Хэйхэга ўтиш у қадар қийин эмас. Ўттиз беш долларингиз ва ёнингизда ҳужжатингиз бўлса, бўлгани. Яна “АМУРАССО” турфирмаси ва божхона билан келишувингиз сиздаги барча муаммони бартараф эта олади. Ўттиз беш доллар билан сиз Хитойга бориш ва қайтиш чиптасини бир ойлик муддатга қўлга кирита оласиз. Хуллас, бизни қийнаётган катта муаммо йўқ, фақат қалтис ва хавотирли “мол”имизни қаерга жойлаб, олиб ўтиш устида бош қотираётгандик. 3-ҚИСМ — Гинекологнинг ёрдами билан ҳеч бир муаммосиз ва шубҳалардан ҳоли ҳолда “мол”ни олиб ўтишларинг мумкин... — деди ўз тилида чулдираганча Таня. Кейин ингичка сигаретасини дўрдоқ лабларига қистириб, ўт олдирди. Мовий кўзлари бироз қисилиб, бурни кўтарилгандек бўлди. — Азоб! — унга жавобан юзи бужмайди қозоғистонлик Дилянинг. — Яна кўп олиб ўтишнинг иложи бўлмайди. — Ҳар доимгидек жамадонларни бузиб, яна қайта тузамиз, — дедим мен ўтган галги омадли ишимизни эслатиб. Шу пайт хонага синглим Шаҳло ва юртдошимиз Жамила кириб келди. Уларнинг лабида кулги бўлса-да, кўзларида аллақандай қўрқув бор эди. — Тезроқ ишласак, тезроқ пул оламиз. Кутиб туришганини унутманглар! — Танянинг жаҳли чиқа бошлади. — Бўлди, ишга киришамиз, сен ўйланма! Чипталарни олиб келавер! — Диля уни тинчлантирди. Таня тўнғиллай-тўнғиллай чиқиб кетди. У кетиши билан Шаҳло менинг ёнимга сирли хабар айтмоқчи бўлгандек сирғалибгина келиб ўтирди. Жамила унга маъноли қараб олди. — Опа, бугун битта газетада ёмон хабар ўқиб қолдик. Сиз биласизми, йўқми... — овозига ваҳимали тус бериб пичирлади Шаҳло. — Нима? — қош чимирдим. — Ўқиб ақлдан озай дедим, — яқинроқ келди Жамила ҳам. — Бошқа иш билан шуғуллансак-чи? — Нима демоқчисизлар? — энсам қотди. — Битта газетада ёзилишча, яқинда россиялик бир одам шу иш билан қўлга тушган экан, Хитой уни отишга ҳукм қилибди, — кўзлари жавдираб гапира кетда Жамила. — Яна шу мақолада ёзишибдики, қирғизистонлик бир аёл ҳам қўлга тушган экан. Уни аввалига укол билан ўлдиришга қарор қилишибди, кейин барибир отишибди. 2009 йилда бир Буюк британиялик, 2010 йилда учта япониялик ҳам Хитойга гиёҳванд модда ўтказганлиги учун ўлим жазосини олган экан. У давлатлар жазони енгиллатиш тугул, Хитойнинг “иши”га аралаша ҳам олмабди. Қалбимни ваҳм оралади. Кўринишидан Жамила ҳозироқ “иш”дан воз кечишга тайёр. Ўлимдан чўчидимми, Жамиланинг ишдан бош тортишиданми, ўзим ҳам билмайман. Менинг оғзим саволга жуфтлангунча, у ялина кетди: — Лайло опа, келинг, шу ишни бошқа қилмайлик. Уйда иккита болам қолган... — Опа, Ўзбекистонда “Гўзаллик салони” очмоқчи эдингиз, — оғир ютиниб олди Шаҳло. — Бориб шу ишни қилсак ҳам мазза қилиб яшаймиз. Шу пайтгача сотиб олган уйларимизда яшаётган ижарачиларнинг бераётган пуллари ҳам яшашимизга етиб ортади. — Худо кўрсатмасин-у, қўлга тушиб қолсак борми? Хитойда ўлиб кетишни истамайман! Болаларим... — жимиб қолди Жамила. — Тавба, тавба, ўлаётган одамга нима фарқи бор экан? Хитойда ўлдинг нима, Ўзбекистонда ўлдинг нима? — ичимдан зил кетган бўлса-да, ҳазилга буришга уриндим. — Яхши нарсалар ҳақида ўйланглар! — Менинг оёғим тортмаяпти... — минғирлаб қўйди Жамила. — Таня чипта олиб келади, — дедим суҳбатга якун ясаб. — Ишга киришинглар! Синглим ҳам, Жамила ҳам хомуш тортди. Менинг хаёлимни телефоним бўлди. Қўлимга олиб очсам, катта қизим телеграмдан хабар ёзибди: “Ойи, Хитойга ўтмадиларингизми ҳали?” “Йўқ”, — деб жавоб йўлладим. 4-ҚИСМ “Менга олмоқчи бўлганингизни яна Хитойдан олманг. Хитойники керакмас...” Қизимга нима олишни ваъда қилгандим? Ё бирор нима сўраганмиди? Ҳамма нарсаси бор-ку! Нега эслай олмаяпман? — Танянинг ўзи аралашмайди-да, фақат буйруқ беради. Аслида агар бизга нимадир бўлса, у ёрдам берадими, йўқми, Худо билади, — тўнғиллаб қолди Жамила. Негадир тутаб кетдим. Ўзимни тутолмай унга ўшқирдим: — Бўлди қил, Жами! — Менга бошқа иш топиб беринг... — Яхши ният қил! Ким сени қўлга тушади, деяти? Бу ишнинг бошида кимлар туришини, қанча пул айланишини биласанми? Улар жим қараб туради, дейсанми? Ҳаммаси гаплашилади, келишилади, кейин иш бошланади. Биз ҳаммамиз бир-бирига боғланган одамлармиз. Биттамиз қўлга тушсанг, шу орқали барчамизни тортиб олишлари мумкин. Боғланган ипимизнинг бир учи “тепа”га бориб тақалади. Улар ўзининг хавфсизлиги учун ҳам бизни ҳимоя қилади. Шунинг учун ҳар нимани хаёлингга келтирма! — Ана, инглизлар ҳам, японлар ҳам қутулиб кета олмабди-ку! — жавдираб қаради Жамила кўзларимга. — Улар “янги” бўлгандир? “Тепа”сида турганлар ҳам янгилиги учун йўлини қилмагандир? Бизникилар Танянинг айтишича, тулки бўлиб кетган. Айёрлик билан ҳам, уддабуронлик билан ҳам ҳаммасининг эпини қилади. Ўзларига сув юқтирмайди... — Ўзларига юқтирмайди-да! — қўшилди синглим. — Ўзлари деганим, фақат улар эмас, жинни. Биз ҳам кириб кетамиз, ичига. Биз уларнинг пулга олиб борувчи “оёқ”ларимиз. Ким ҳам оёғидан жудо бўлишни истарди? — Эрим бўлганида бундай ишларга аралашмаган бўлардим, — хўрсинди Жамила. — Икки болам онамнинг ҳам бошини ачитиб ташлагандир? — Бизники-чи? — Шаҳлонинг юзига илиқлик югурди. Менга қараб жилмайди. Кўзларидан болаларини соғинганини англадим. — Опамнинг тўрт, менинг уч болам. Ойим бечора қулоғига пахта тиқиб ўтиргандир? Унинг бу гапидан менам беихтиёр жилмайдим. Кейин синглимга дедим: — Ойим жонининг қадрини билади. Бизга ҳам жон куйдириб қарамаган... ДИЛ ОҒРИҒИ Онам ҳар галгидек узоқ пардоз қилди. Текис қилиб терилган қуюқ қошларини кериб, аввал чап юзига синчиклаб қаради, сўнг ўнгини кўздан кечирди. Пешанасини кўраётиб, ойнага яқин борди. Кейин икки қадамча ортга юриб, бутун қоматини кўзгуга солди. Кичкина синглим пайт пойлаб турган бургутдек шоша-пиша, пардоз анжомлари ичидан лаб бўёғига қўл узатди. — Лаб қўйинг, қўйинг, — деди кейин онамга яқин бориб. — Лайло! — синглимга эмас, менга бақирди онам. — Ўғилой! — мен заҳримни сингилчамга сочдим. Югуриб келиб, қўлидаги лаб бўёғини юлқиб олдим-у, ўзини ошхона томон судрадим. — Олма бераман, юр! Ўғилой ширинтомоқ. Егулик ҳақида эслатсангиз ҳамма нарсани унутади. 5-ҚИСМ Шаҳло ёмон. На ўйинчоғини беради, на бирга ўйнайди. Шуни яхши билсам-да, Ўғилойнинг қўлига битта олма тутқаздим-да, Шаҳлонинг олдига ўтқиздим. Ўзим эса онамнинг ёнига бордим. — Ойи... Онам ҳамон ўзига оро берарди. — Ойи, бугун Шаҳло билан Ўғилойни тоғамларникига олиб борамизми? Мен мактабга бораманми? — Шу пайт мактабни тиқиштирмай тур. Мен ишга жойлашиб олгунимча асабимни бузма, дедим-ку! — сочларини бармоқлари билан битта-битта тўғирларкан, деди онам. Мактабим, синфдош ўртоқларим ёдимга тушиб, хўрсиниб қўйдим. Ўқитувчимизнинг саволли нигоҳлари кўз олдимга келганида юрагимга ғашлик оралади. Жуда қийнаб юборади ўзиям. Ёнгинасига чақиради-да, савол беришни бошлайди: “Ойинг билан даданг ярашарканми? Даданг келиб турибдими? Биламан, уйдаги жанжаллар сенга таъсир қилади. Лекин сен чалғима. Биринчи ўринга мактабни қўй. Ойинг иш топдими? Даданг рухсат берарканми? Ойинг нотўғри қилибди, ишлайман, деб! Дадангнинг ўзи боқсин эди. Шундай шарт қўйиши керак... Менга қара, даданг ўғилли бўлдими?” Бу мен учун энг мушкул саволлар эди. Барча-барчасининг жавобини билардим. Лекин нима учундир қийналардим айтишга. Устозим ҳамма нарсани билади: рус тили, математикани, ичимизда нималар борлигини, одамлар нега ўлишини, мушукнинг баланддан сакраб ҳам ўлмаслигини, сигир соғишни, беда ўришни... Онам эса буларнинг ярмини ҳам билмайди. Карра жадвали ҳам эсидан чиқиб кетган. Икки карра билан беш каррани зўр билади. Айтишича, қолганини ҳам яхши билган экан, лекин энди унутганмиш. Одамнинг жигари қаерда жойлашганини ҳам билмайди, онам. Чунки мен сариқ касал бўлганимда дўхтирлар “Жигарини ювиш керак, тарвуз кўпроқ есин”, деганида “Жигар ўзи қаерда?” деганди. Устозимиз эса кўричак, ошқозон, ўпка қаеримизда туришини ҳам билади. Ҳатто, бузоқчаларники ҳам... Ўзи айтган “Бузоқчамизнинг ошқозони яхши ишламаяпти”, деб. Онам ҳеч бўлмаганда Ўғилойнинг қаери оғришини билса эди. Дўхтирга олиб бориш учун дадамни кутиб ўтирмасди. Лекин онам болалар ота-онаси ҳақида гапириши мумкин эмаслигини билади. Гапирсак, дилимиз оғрирмиш... Ҳамма нарсани билган устозим эса шуни билмайди. Мендан ота-онам ҳақида сўрайверади-сўрайверади. Дилим оғригани учун бу саволларни эшитгим келмасмикан, ё? Лекин ростдан ҳам қаеримдир оғрийди. Айниқса, дадамни ўйласам, бир жойим жуда қаттиқ азоб беради. Қаер эканлигини билмайман. Дилим бўлса керак, ўша... — Ойи, дил қаерда бўлади? — дедим баланд пошнали туфлисини кияётган онамга яқин бориб. — Мен қаердан биламан? Олиммидим, сенга? Ўғилой нима қиляпти? — Шаҳлонинг олдида олма еяпти. — Мен кетдим. Ишим ҳал бўлай, деяпти. Сингилларингга қараб ўтир. Эшикни ичкаридан қулфлаб ол, — онам чиқиб кетди. Яна қийнала бошладим. Дилим оғрияпти, шекилли. Ошхонадан Шаҳлонинг бақиргани, Ўғилойнинг йиғлагани эшитилди. — Ҳа-а-а! — дедим бора солиб. 6-ҚИСМ Иккаласи ҳам чўчиб тушди. — Қўғирчоғимга тегмасин! — бир қўли йўқ қўғирчоқни бағрига босганча Шаҳло деворга қараб ўтириб олди. — Бейс-и-и-н! — йиғлашда давом этди Ўғилой. Индамай ортимга қайтдим. Телевизорни қўйдим-у, рўпарасига ўтирдим. Мультфильм бўлмаётган экан. Ўчирдим-у, ташқари эшик томон юрдим. Оҳиста очиб, сассиз ташқарига чиқдим. Яна секингина эшикни ёпдим-да, зиналардан сакраб туша бошладим. Ичимдан қувониб, қийқириб юборай дедим. Дилим оғримай қолдими, дейман... Уйимиз ёнидаги майдончада ҳеч зоғ йўқ. Кўп қаватли уйимиздан ҳам, биздан сал нарида яшовчи ҳовлилардан ҳам бирорта бола ҳали ўйнагани чиқмаганди. Бўш турган ҳалинчакка кўзим тушиб юрагим ҳапиқди. Югуриб бориб ўтириб олдим-да, уча бошладим. Қанча юқорилаганим сари шунча қийқиргим, бақиргим келарди. Чексиз завқ туяр, ҳамма нарсани унутгандим: уйда ёлғиз қолган сингилларимни, бу ишим учун жазолаши тайин бўлган онамни, менга ялтироқ туфли олиб беришни ваъда қилиб, бошқа хотинининг ёнидан кела олмаётган отамни, бўлар-бўлмас саволлар берадиган устозимни, гоҳ туртишиб, гоҳ келишиб икки йилдан буён бирга ўқиётган синфдошларимни... Ҳалинчакда уча туриб, ён томондан — ҳовлилар жойлашган тарафдан келаётган иккита ўғил болага кўзим тушди. Иккаласининг ҳам нигоҳи менда. — Ҳей “дўм қизи”, туш, энди биз учамиз, — деди Расул. — Тушмайди, бу-у-у, — юзи бужмайди Жаҳонгирнинг. Биз бир-бирларимизнинг исмимизни билар, лекин сира чиқишмасдик. Нима учундир, маҳалла ўртасида қаққайиб турувчи ёлғизгина кўп қаватли уйдаги болаларни ён атрофдаги ҳовлиларда яшовчи болалар хушламас, “дўм боласи”, “дўм қизи”, “дўм болалари” деб гапирар, ҳар бир сўзида беписандлик, ғараз уфуриб турарди. Энг қизиғи, кўп қаватли уй этагидан жой олган болалар майдончасига ҳам улар хўжайин. Биз эса гўё уларга мутедек рухсат берсагина майдондаги нарсалардан фойдаланардик. Менинг бўш ҳалинчакни кўриб қувонганим ҳам аслида шундан эди. — Жонга тегди, шу “дўм болалари” ҳам. Туш, ҳов эчки! — Расулнинг гаплари менга қаратилган бўлса-да, атай гавдамни бир эгиб, бир кўтариб ҳалинчакнинг тезлигини оширдим. — Юр, “эшак”ка чиқамиз, — Жаҳонгир уни нарироққа олиб кетишга уринди. — Менинг ҳалгинчак учгим келяпти, — қовоқлари янада осилди Расулнинг. Мен эса кўзларимни юмиб олиб, учиш тезлигини ошириш учун танамга зўр бердим. — Ўв-в, “дўм қизи” туш дедим! — Расул яна бақирди. — Кетдик, — Жаҳонгирнинг уни ҳамон муросага чорлаётгани менга куч берди. Яна гавдамни эгдим, кўтардим, эгдим, кўтардим... Гўё осмонда учаётгандим. Баланд-баландларга кўтарилиб кетаётгандек эдим. Шу пайт кўзимдан ўт чақнагандек бўлди. Бехос чинқирдим ва беихтиёр икки қўлим пешанамга ёпишди. Мувозатни йўқотган танам эса ерга қулади. Заранг ерга “тап” этиб, юзтубан тушдим. Тиззаларим, тирсакларим, бошим зирқираб кетди. 7-ҚИСМ — Ўл, нима қилдинг? — жон ҳолатда бақирди Жаҳонгир. — Кетдик, қочдик, — ўзим жон аччиғида ерпарчин бўлиб ётган бўлсам-да, Расулнинг овозидаги қўрқувни сездим. Бошимни кўтариб қарашга урингандим, кўз олдим тиниб, сўнг қоронғулашди. — Лайло бирдан турма, “качела” бошингга тегади! — Жаҳонгирнинг югуриб кета туриб бақираётганини англадим. “Исмимни биларкан... У ҳеч кимни “дўм боласи” ҳам демайди...” — ўйладим ўзимча. Ҳатто мактабдаги ўқитувчиларимиз учун ҳам биз “дўм боласи” эдик. Бутун маҳалла шундай деса керак. Бу сўзни мен таъкиддан кўра кўпроқ камситиш, нописандлик деб тушунардим. Шунинг учунми Жаҳонгирнинг исмимни тутиб гапириши худди алоҳида эътибордек, эътирофдек, мукофотдек туюлиб кетди. У айтганидек бирдан ўрнимдан турмай, ётган жойимда ҳалинчакка бўйламоқчи бўлдим. Қўлларим орасида шилимшиқ нарсани сезиб, қарадим-у, қўрқиб кетдим. Қўлларимга, ерга қон текканди. Шу даражада даҳшатга тушдимки, ўз-ўзидан бақириб йиғлай бошладим. Атрофда бирор одам кўринмаганидан баттар хўрлигим келди. Шу онда ёнимда отам бўлиб қолишини, Расулни тутиб олиб, қулоғидан роса чўзишини ёки калтаклашини жуда-жуда истадим. Афсус, отам бу ерда эмас. Ҳиқиллай-ҳиқиллай ўрнимдан турдим, чиройли, ўзи сариқ, устида майда-майда кўк гулчалари бор кўйлагимга теккан чангни қоқиш учун қўлимни сермагандим, унга ҳам қон аралаш лой чапланди. Бундан хунобим ошиб, йиғига янада зўр бердим. “Энди ойим ўлдиради мени. Сингилларимнинг ўзини қолдирганимни билиб қолади. Кўйлаганимни кир қилдим. Роса калтак ейдиган бўлдим...” Уйга киргач, баттар капалагим учди. Ўғилой онамнинг лаб бўёғини олиб, юзини бежабди, бу ҳам етмагандек, қолганини гиламга ишқалабди. Мени кўриб чўчиб кетди. Бир юзимга анграйди, бир гиламга қаради. — Ма, опа. Ма-а-а! — деди сўнг қўлидаги лаб бўёғини узатиб. — Мен суйтдим, қара гиламни суйтдим... — Нега суртасан гиламга? — унинг юзига шапалоқ тортдим. Унинг чийиллоқ овози хонани тутди. Ошхона томондан қўлтиғига қўғирчоғини қисганча Шаҳло чиқиб келди. Менга кўзи тушиши билан нафасини ичига тортди: — Бошинг қонаяпти. Нима қилдинг? — Нимага Ўғилойга қарамадинг? Ёнига бора солиб уни ҳам урдим. — Нимага урасан? Ойимга айтаман, кетиб қолганингни айтаман! — йиғлаб бақира бошлади Шаҳло. — Айтавер, — дедим алам билан ва юз-қўлимни ювиш учун ваннага кирдим. Кўзгудаги пешанаси қорамтир сиёҳ рангга кирган, шишган, қон аралаш лой қотиб қолган қизалоқ акси — ўзимни кўриб ваҳимага тушдим. Расул қанақа тош отди, эканки, пешанамни бунчалик жароҳатлабди. Шоша-пиша юва бошладим. Лат етган жой ачишди. Ойнага қарасам, яна сизиб қон чиқяпти. Қўрқувданми, оғриқданми ўпкам тўлди. Бундан ташқари, яна аллақаерим ҳам азоблана бошлади. Ойим айтганидек, дилим тағин оғрияптимикан? “Нега мен “дўм қизи” бўлиб туғилдим? Нега ҳовли болалари бизни менсишмайди? Нима учун Расул бунча ёмон кўради? Нимага менга тош отди? Нега дадам келиб ёнимни олмайди? Нима сабабдан онам бизни яхши кўрмайди?” Давоми бор