МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
...
"МОД көрәддг заводт
Матвей дамшлттаһар көдлнә.
Мигмр шаран санад,
Маасхлзад чееҗләһән күүнднә.
АПРЕЛЬ сар чилв,
Аня иньгм сангдв.
Арвн нәәмтә Матвей
Асхн болһн күләв...
СЕНТЯБРЬ сарин урһцар
Саянск уульнцар йовлавидн,
Сурсн мини сурврт
Сәәнәр хәрү өгләч!
КӨКРӘД үүлн нүүнә,
Көвүд күүкд цуглрна,
Көркхн көвүн Матвейд
Күүкн үүрнь сангдна.
КӨК ширтә машинд
Көвүн үүрчн суулав.
Күрх һазртан күрәд,
Көөрк, чамлаһан харһлав!
...
1948 җил, октябрь сар
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
...
"ХАВРИН ХУДЛ ЗӘҢГ"
.
ХАВРИН сармуд урһв,
Худл зәңг ирв.
Харһнҗасн олн хальмгудыг
Хәрүлх гиһәд келв.
.
ЗӨРЦ бийәсн һарһад,
Зог хальмгар кенә.
Зәңгд итксн хальмгудт,
Зовлң тернь болна.
.
ТӘРӘ тәрхин өмн
Туурад зәңг тарна.
Терүнднь итксн хальмгуд,
Түшлдәд, менрәд зогсна.
.
БӘӘНӘ олн дотр
Бүүрһәд худл келдгнь.
Бичә тедниг соңстн,
Бийән батар бәртн.
.
МИНИ селвг тер,
Медтн намаг, таньтн!
Матвей келлә гиһәд,
Мел хөөннь санхт!
...
1950 җил, апрель сар
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
...
"ИНЬГӘН БИЧГӘР ҮЗҮВ"
.
БИЧКН конверттә бичгиг
Бәрүләд нанд өгв.
Баавдан үзүлл уга,
Байрлад дотран умшв.
.
ҺАЗАҺАС почтальон ирәд,
Һарһад бичг өгв.
Гүн босч авад,
Гүүлгәд дотран умшв.
.
МИНИ иньгәс ирҗ,
Мендән нанд бичҗ.
Мандичн медсн үүрчн,
Маасхлзҗ инәмскләд суувв.
.
МЕНД, менд, менд,
Мини иньгин седкл!
Менд, менд, менд,
Мана хойрин җирһл!
...
1950 җил, апрель сарин 23
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
...
"МИНИ СУРВР"
.
МУХЛАН Дусян альбомд
Медсн тоотан бичтн.
Мел хәләсн тоотнь
Маасхлзад заядар ханмар.
.
ШҮЛГҮД дун дундаснь
Шүүһәд мергнәснь бичтн.
Шинҗләд хәләсн тоотнь,
Шүлтҗ дурн тусмар.
.
БАҺЧУД танас сурхм -
Бичтн хурцас хурциг.
Бульглад зүркн цокдгар,
Буслад чееҗ шатдгар.
.
КЕН ю үзсән,
Кедү күүкдт дурлсан.
Күүнәс эмәл уга
Күцәһәд үннд иткүлтн!
...
1950 җил, апрель сар
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
...
"ААВ-ЭЭҖӘН КҮНДЛИЧ"
.
СИВРТ ирвидн гиһәд,
Сүүсилдәд йовхм биш:
Сән-менд бәәхәр,
Соңсий негнәннь келсиг.
.
МУ, хәр ухаһан
Мартад ардан хайхла,
Мана бәәдл-җирһл
Мандлад өмнтн секгдх!
.
ЦҮҮГӘН-НООЛДАН угаһар
Цуһар медәтнрән тевчхлә,
Цуг баһчудын җирһл,
Цецгә мет бадрх!
.
АХНР болн дүүнр,
Аав-ээҗән тевчтн,
Альдаран туугдв чигн,
Ардан мендән келүлит!
.
ЭҢКР үүрмүд, таанр,
Ээм-һаран негдүлит,
Эн түрүг дииләд,
Ээҗнрин наснд күрит!
.
СӘН өдрән, баһчуд,
Сергәд, хамдан давулый,
Сансн хамг тоотан
Седклдән хадһлҗ күцәҗ!
...
1950 җил, май сар.
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
...
"ТУСЛА ДУРМ ЧАМДАН"
.
ДУУНИ билг дум
Домбрин бернд күңкннә!
Дурта иньгән санхнь
Догдлҗ зүркм цокна.
.
УДН гидг моднь
Устх дутман батрна.
Учрхар йовх иньгм
Унтсн нөөртм үзгднә.
.
ШАРЛАД хумхарсн тоотнь
Шавшад хавртнь кеернә.
Шавдһр шаран санхнь,
Шатад чееҗм буслна!
.
КӨКРӘД модд кеернә,
Күзүләд баһчуд үүрлнә.
Көркхн үүрән санхнь,
Көгдләд зүркм цокна.
.
ТӨГРГ хар нүдтәч,
Танулсн сәәхн седклтәч.
Чини таньл үр,
Чамдан дуран күргҗәнәв!
...
1950 җил, май сар
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
...
"САНАМ КҮЦВ"
.
ТҮРҮН комбинат орхларн,
Түрү чигн үзләв.
Терүнәс әл уга
Тесәд уралан зүткләв.
.
ЭКЛӘД көдлмшән кехләрн,
Эврән дотран санлав.
Эн көдлмшлә таньлдад,
Эцкиннь нер дуудулнав!
.
МОДНА көдлмш гидгтн
Мини һарла иҗлдв,
Мерген көдлжә гиһәд,
Магтад омг бәрүлв.
.
МАРҺАНАС әәл уга,
Мел шамдһаһар орлцув.
Мини кесн көдлмшм
Мандлҗ өмнм үзгдв!
.
САНСН санам күцв,
Цагларн хаалһм секгдв!
Сәәнәр көдлв гиһәд
Стахановцин нер зүүлһв.
...
1950 җил, июнь сар
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
...
"МАНА ЧИНР"
.
СОВЕТИН йосна сурһуль
Солңһтрҗ делкәд туурна.
Санамр Америкин баячуд
Сояһан манур хазна.
.
ҺАЗАДЫН орна баячуд
Гүтклзәд маднла зүткнә.
Гиҗгәрнь чичхәр седхлә,
Гелдгзәд зуһудад зогсна.
.
БААТР мана йосн
Басл ик чидлтә.
Босад ирсн баячудыг
Бахлуринь бәрәд зогсана!
.
МЕДӘТӘНЬ баһан медхш,
Маднла хальдхар седнә.
Мордад деернь һархла,
Медҗ Советинь таньна.
.
ЗӨӨРМ ик гиһәд,
Зөрлцхәр маднла седнә.
Зөрәд өмнәснь бәрхлә,
Зулад герүрн гүүнә.
.
АМЕРИК гидг орн
Әмтнд сояһан хазна.
Авад өмнәснь бәрхлә,
Әәһәд сүүлән хавчна.
...
1950 җил, июнь сар.
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
...
"БЕГЛИКИН ШУУРАД"
.
ХАВРИН сәәхн аһарт
Хамдан үүрмүд җирһлә,
Хар улан Шуурань
Хәәгдәд, сананднь бәәнә.
.
НАМРИН сәәхн аһарт
Наадад, инәһәд йовла.
Надта-инәдтә Шуурань
Насни баһдан өңгрвә.
.
УЛАН цоохр бүшмүднь
Улвһр Шуурад зокмҗта,
Улвһр күүкн Шуурань
Уйн насндан өңгрвә.
.
КӨНДЛҢ бәәсн баракд
Күндәр гемтсн Шура.
Көл-һарнь татгдад,
Көтлгдәд шулмдт одла.
.
ЭРГӘД наалдсн гемнь
Эмчәс чидлтә болва.
Эк-дү хойран
Энүләд ардан хайва.
...
1951 җил, май сар
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
...
"ЗОВЛҢ БОЛН ҺУНДЛ"
.
КИИТН шачасн цагла,
Көөһәд Сиврүр йовулла.
Көгшн - бичкн уга
Көрәд, экләд өңгрлә.
.
ХАЛЬМГУДЫН гемтә гиһәд,
Хамад Сиврүр көөлә.
Хамг көөгдсн тоотнь
Харһнад, хаалһдан өңгрлә.
.
КОМЕНДАНТЫН һарт бәрүләд,
Колхоз-совхозар тарав.
Көгшн - баһ тоотнь
Көрә боднцг цуглулв.
Бурута-зөвтәһинь йилһтн,
Болһаһад мадниг хәләхнтн.
Барг ноха кевтә,
Базһад бичә бәәхинтн.
Шоодҗ мадниг гемшәһәд,
Шуһу модар тараввт.
Шачасн комендатас әәлдәд,
Шимлдәд күүнддг болвидн.
Көөгдсн хальмгуд цуһар
Комендантас сулдхлһиг күләв.
Һазран санҗ күүндлдәд,
Гейүрлдәд негнләһән түүшлдв.
Үзсн эн зовлнгинь
Үрнә үрнд келгдх.
Эргәд һазртан курхинь,
Энд үлдснь сангдх.
...
1951 җил, июнь сар
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
...
"БАЯКАН ПАВЕЛД"
Арвн долата Павел
Әрәсәһән харсхар йовна.
Курскин дәврлһнд орад
Күндтә орденәр ачлгдна!
Дөчн дөрвдгч җилд
Деерәс закан ирнә,
Мана хальмг цергчнриг
Молотов балһсур илгәнә.
Күнд бәрллһнәс сулдад,
Көгшн эктән күрнә.
Тендән ирәд, төвкнәд,
Төрл-садтаһан зөвчүлнә.
Эмчин сурһульд однав гиһәд,
Экәсн зөв сурна.
Тернь зөв өгәд,
Теврәд көвүһән үмснә!
Зурһан җилә сурһулиг
Зөвтә кевәр чиләнә.
Эмч гисн эрдмән
Элгн-садарн йөрәлһнә!
Тәвн доладгч җиллә
Таңһч экләд тогтла.
Телеграмм Павел ирлә, -
Таңһчурн ирхинь сурла.
Телеграмм авсн Павел
Таңһчан темцәд ирв.
Тааста көдлмшән кеһәд,
Тоомсрта эмч болв!
Далдгч җилин сүүләр
"Деерәс" закан һарв:
Эрәсән ачта эмчиг
Әмтн цуһар йөрәв!
Эн мана таңһчар
Эмнүлсн әмтн дала,
Энүнә кеснь ачинь
Эңкрлҗ, чееҗдән хадһлна!
...
2004
Шүлгләнн хураңһу. Стр 8-9.
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
...
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
Шүлгләнн хураңһу
"ХОЙР ИНЬГ ЗӨВТӘ ГИХЛӘ..."
2013, Элст. Тираж 50 экз.
...
"АЛТН ХҮРМИН ӨӨНД"
Һольшг күүкн Анятаһан
Һурвн җилдән үүрлләв.
Гүүнәр ухалҗ келәд,
Гертән орулҗ авлав.
Дахулад ирсн иньгм
Делкән төрлмүдтм таасгдв.
Амр бәәтн гиһәд,
Әмтн цуһар йөрәв.
Тәвн җилин туршарт
Төвкнүн җирһлән эдлвидн.
Тавн үрән өскәд,
Тааста сурһулинь дасхвидн.
Теңгр чилгр болтха,
Таңһч төвкнүн бәәтхә!
Тоглюлад өсксн ачнр-зеенрм
Тохман бичә марттха!
Ачнр-зеенрмдн мана
Әрәсәд, Америкд йовна.
Аав-ээҗиннь авъясар
Әмтнлә ни бәәтхә!
Эндр өдр күртл
Эңкр иньгтәһән җирһләв.
Үүнәс үлү җирһл
Үзгдтхә цааранднь маднд!
...
2002 җил.
МОНТЫШЕВ Матвей Авяевич
Нет комментариев